عدم تمدید قرارداد و بیکار شدن یکی از مشکلاتی است که امروزه به دنبال شرایط بد اقتصادی، گریبان کارگران بسیاری را می‌گیرد. این کارگران که اکثرا سرپرست خانوار نیز هستند، پس از بیکاری با مشکل جدی در تامین مخارج خود مواجه شده و در صورت عدم کمک رسانی، با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند. در این زمان، یکی از بهترین تدابیر ممکن برای این کارگران بیکار بیمه بیکاری است.
بیمه بیکاری یکی از پوشش‌های تامین اجتماعی بوده که برای کارگرانی که آماده کار هستند ولی به هر دلیلی نمی‌توانند مشغول به کار بشوند یا بنابر شرایطی از کار بیکار شده اند ارائه می‌شود. اگر شما نیز جزو این دسته از کارگران یا افرادی هستید که به دنبال اطلاعات دقیق از بیمه بیکاری هستند توصیه می کنیم تا پایان مقاله همراه ما باشید.
بیمه بیکاری چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد؟
قبل از آشنایی با شرایط و قوانین بیمه بیکاری بهتر است با مفهوم بیکار آشنا شوید و بدانید که از نظر قانون، بیکار به چه کسی گفته می‌شود؟ بیکار، فردی است که به صورت غیر ارادی و به طور موقت کار خود را از دست داده؛ یعنی توانایی انجام کار را دارد ولی در حال حاظر به دلایلی همچون کارهای فصلی یا تعدیل شدن، کاری برای انجام ندارد. حال با توجه به تعریف بیکار، میتوان به یک تعریف کلی از بیمه بیکاری چیست؟ رسید.
بیمه بیکاری، یک نوع حمایت مالی دولت از کارگران بیکار است که برای دریافت حق بیمه خود، تحت پوشش تامین اجتماعی در می‌آیند. تصویب قانون این بیمه در سال ۱۳۶۹ در مجلس و براساس قانون اساسی که دولت را موظف می‌ساخت تا با استفاده از مشارکت‌های مردمی و منابع عمومی، حقوق و مزایای کارگران بیکار را تا زمان پیدا کردن شغل تامین کند، صورت گرفت. این قانون دارای ۱۴ ماده و ۲۱ تبصره بوده که به طور کامل شرایط بیمه بیکاری را با تمام قوانین و استثناهای آن توضیح داده است.
مهم‌ترین مزیت بیمه بیکاری مسلما پرداخت حقوق ماهیانه به فردی است که کار خود را از دست داده است و عملا درآمدی برای گذران زندگی خود ندارد. از مزایای دیگر این بیمه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- منظور شدن بیمه بیکاری به عنوان سوابق پرداخت بیمه
- قرار گرفتن در اولویت واحدهای نیازمند به جذب نیرو
شرایط استفاده از بیمه بیکاری
پس از آشنایی با مفهوم بیمه بیکاری، رسیدن به جواب سوال شرایط بیمه بیکاری چیست؟ اهمیت پیدا می‌کند. شرایط استفاده از این بیمه به طور کامل در مواد و تبصره‌های قانون بیمه بیکاری عنوان شده است و طبق موارد این قانون میتوان افرادی که مشمول این بیمه می‌شوند یا نمی‌شوند را تفکیک کرد.
براساس قانون بیکاری، سه دسته افراد زیر مشمول استفاده از بیمه بیکاری می‌شوند:
- کارگران فصلی
- کارگران با قرارداد موقت که پیش از اتمام قرارداد اخراج شده‌اند.
- کارگران با شغل دائمی که با صلاحدید واحدهای کار و امور اجتماعی در پایان قرارداد خود بیکار می‌شوند.
این سه دسته به طور کلی مشمولین بیمه بیکاری را شامل می‌شوند؛ اما در این بین دسته‌هایی نیز وجود دارند که تحت هیچ شرایطی نمی‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند:
- بازنشستگان و مستمری بگیران تامین اجتماعی
- کارافتادگان کلی
- اتباع خارجی
- بیمه شدگان اختیاری
- افراد دارای حرفه و شغل آزاد
یکی دیگر از شرایط مهمی که فرد را مشمول بیمه بیکاری می‌سازد، داشتن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه است. البته این مورد برای همه بیکاران لازم نیست صدق کند و افرادی که به دنبال حوادثی همچون سیل، زلزله، جنگ و موارد این چنینی بیکار شده‌اند، از استثنائات این دسته به شمار می‌آیند.
برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری، فرد متقاضی باید حداکثر ۳۰ روز پس از اولین روز بیکاری خود یا با عذر موجه حداکثر ۳ ماه پس از بیکاری، با در دست داشتن مدارک مورد نیاز به واحدهای کار و امور اجتماعی مراجعه کنند. در صورتی که مدارک لازم و مستند را ارائه کنند؛ پرونده بیمه بیکاری آن‌ها تشکیل شده و به جریان می‌افتد.
مدارک عمومی لازم برای بیمه بیکاری
مدارک عمومی که فرد برای تشکیل پرونده بیمه بیکاری و احراز بیکار بودن خود به آن‌ها نیاز دارد، شامل موارد زیر می‌شوند:
- کپی و اصل قرارداد آخرین سال کاری یا رای صادر شده
- ۴ قطعه عکس ۴*۳ جدید
- کپی اولین صفحه دفترچه بیمه
- کپی و اصل تمام صفحه‌های شناسنامه
- کپی و اصل گواهی کار از شرکت
- کپی و اصل مدرک فنی یا مدرک تحصیلی
- کپی و اصل کارت ملی
- کپی و اصل کارت پایان خدمت فقط برای آقایان
دریافت بیمه بیکاری چقدر طول می کشد؟
براساس ماده ۷ قانون بیکاری، یکی از عواملی که بر مدت زمان دریافت بیمه بیکاری تاثیر می‌گذارد، وضعیت تاهل فرد است. طبق جدول زیر متاهل و مجرد بودن و همچنین میزان سابقه بیمه می‌تواند شرایط متفاوتی را برای متقاضی به وجود بیاورد:
| سابقه بیمه | مدت زمان دریافت بیمه برای افراد متاهل | مدت زمان دریافت بیمه برای افراد مجرد |
| ۶ تا ۲۴ ماه | ۱۲ ماه | ۶ ماه |
| ۲۵ تا ۱۲۰ ماه | ۱۸ ماه | ۱۲ ماه |
| ۱۲۱ تا ۱۸۰ ماه | ۲۶ ماه | ۱۸ ماه |
| ۱۸۱ تا ۲۴۰ ماه | ۳۶ ماه | ۲۶ ماه |
| ۲۴۱ ماه به بالا | ۵۰ ماه | ۳۶ ماه |
مبلغ دریافت بیمه بیکاری چقدر است؟
میزان حقوق دریافتی از بیمه بیکاری تامین اجتماعی دارای یک حداقل و یک حداکثر است. حداقل این مبلغ، ۵۵ درصد میانگین حقوق ۳ ماه آخر‌کاری و حداکثر آن، ۸۰ درصد میانگین حقوقتان است. عوامل مختلفی برای رسیدن از حداقل به حداکثر تاثیر گذار است و اگر ۵۵ درصد میانگین حقوقتان از حقوق وزارت کار کم‌تر باشد؛ مبلغ دریافتی شما اندازه حداقل حقوق آن سال می‌شود. در سال ۱۴۰۱، مبلغ بیمه بیکاری ۴۲۰۰۰۰۰ هزار تومان است.
نحوه محاسبه بیمه بیکاری
عوامل تاثیرگذار بر مبلغ بیمه بیکاری شامل سابقه پرداخت بیمه، میانگین حقوق ۳ ماه آخر کاری، وضعیت تاهل و تعداد افراد تحت تکفل می‌شوند. این عوامل تاثیر بسیاری بر رسیدن از حداقل مبلغ بیمه به حداکثر دارند؛ به طور مثال شما می‌توانید تا ۴ نفر را تحت تکفل داشته باشید و به ازای هر نفری که تحت تکفل داشته باشید، ۱۰ درصد به مبلغ بیمه شما اضافه می‌شود.
شما می‌توانید برای محاسبه بیمه بیکاری خود، از سایت‌هایی که به صورت آنلاین این کار را انجام می‌دهند کمک بگیرید. فقط کافی است اطلاعات لازم مانند وضعیت تاهل، تعداد افراد تحت تکفل و موارد دیگر را در سایت وارد کرده و مبلغ بیمه را به صورت تقریبی متوجه شوید.
بیمه بیکاری در چه صورتی قطع خواهد شد؟
در صورتی که بیمه شده‌ای تحت شرایط زیر قرار بگیرد؛ بیمه بیکاری وی قطع می‌گردد:
- فوت فرد بیمه شده
- اتمام زمان مقرر شده جهت پرداخت بیمه بیکاری
- مشمول شدن فرد بیمه شده از دریافت مستمری بازنشستگی
- رد پیشنهادات شغلی توسط فرد بیمه شده
- شروع به کار جدید فرد بیمه شده
آیا به افراد تحت تکفل نیز بیمه بیکاری پرداخت می شود؟
بیشتر افرادی که به دنبال بیمه بیکاری هستند، سرپرست خانوار بوده و افرادی را تحت تکفل خود دارند. به همین دلیل در پی رسیدن به جواب شرایط دریافت بیمه بیکاری چیست؟ به دنبال جواب آیا به افراد تحت تکفل متقاضی نیز بیمه پرداخت می‌شود؟ نیز هستند. در پاسخ به این سوال باید گفت طبق قانون بیکاری، هر فرد متقاضی بیمه بیکاری می‌تواند تا چهار نفر را تحت تکفل داشته باشد و به ازای هر نفر، ۱۰ درصد به حقوق بیمه فرد افزوده می‌شود. افراد تحت تکفل بیمه بیکاری شامل موارد زیر می‌شوند:
- همسر
- فرزند مونث فاقد شغل
- فرزند مذکر زیر ۱۸ سال یا کار افتاده یا در حال تحصیل
- پدر و مادر بالای ۶۰ سال و از کار افتاده
- خواهر و برادر دارای شرایط فرزند مونث و مذکر
سوالات متداول
- آیا افزایش حقوق به بیمه بیکاری تعلق می گیرد؟
جدیدترین قانون بیمه بیکاری عنوان می‌کند میزان بیمه به اندازه ۵۵ درصد حقوق فرد بیمه شده است، اگر درآمد فرد به صورت سالانه بیش از ۵۵ درصد افزایش پیدا کند؛ حقوق بیمه بیکاری نیز افزایش پیدا می‌کند. از آن جایی که در سال ۱۴۰۱ بر اساس قانون وزارت کار، حقوق بیش از ۵۵ درصد افزایش پیدا کرده است، پس حقوق بیمه بیکاری نیز به قطعیت افزایش می‌یابد.
- ثبت نام غیر حضوری بیمه بیکاری چگونه انجام می شود؟
برای ثبت نام الکترونیکی و غیر حضوری بیمه بیکاری لازم است در ابتدا متقاضیان به دفاتر پیشخوان مراجعه کرده و احراز هویت شوند؛ سپس با مراجعه به سایت bimebikari.mcls.gov.ir نسبت به ثبت نام بیمه بیکاری خود اقدام کنند. روش ثبت نام نیز در خود سایت به صورت راهنما وجود دارد.
- آیا برای دریافت بیمه بیکاری، کارفرما باید معرفی نامه صادر کند؟
براساس ماده ۴ قانون بیکاری، بیمه شده بیکار فقط با به همراه داشتن معرفی نامه کتبی از واحد کار، از بیمه بیکار برخوردار می‌شوند؛ اما در سال ۱۳۹۴ با رای دیوان عدالت اداری، کارگرانی که شغلی با ماهیت دائمی دارند، نیازی به معرفی نامه از سوی کارفرمای خود ندارند.
- آیا عیدی به بیمه بیکاری تعلق می گیرد؟
تامین اجتماعی در قبال افراد مشمول بیمه بیکاری فقط موظف به پرداخت حقوق ماهانه است و هیچ گونه مبلغی تحت عنوان عیدی به بیمه شدگان تعلق نمی‌گیرد.
- بیمه بیکاری چه زمان واریز می شود؟
واریز بیمه بیکاری حداقل دهم ماه و حداکثر پانزدهم ماه صورت می‌گیرد. اگر در زمان تعیین شده واریزی شما انجام نشد، برای استعلام به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنید و از قطع نشدن بیمه خود اطمینان حاصل نمایید.
- سن بیمه بیکاری چقدر است؟
طبق قانون جدید بیمه بیکاری، افراد مسن ۵۵ ساله یا حتی بیشتر تا وقتی که مشغول به کار نشوند، می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند؛ البته تا زمانی که به سن بازنشستگی برسند.
- علت واریز نشدن بیمه بیکاری چیست؟
زمان واریز حقوق بیمه بین تاریخ ۱۰ تا ۱۵ هر ماه است و اگر طی این زمان حقوق شما پرداخت نشد؛ باید برای استعلام به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنید. علت عدم پرداخت می‌تواند قطع بیمه شما به دلایلی همچون اتمام زمان پرداخت بیمه باشد و یا حتی بعضی مواقع می‌تواند به دلیل اشتباهات سیستمی، پرداخت شما انجام نشود. عدم پرداخت به هر دلیلی که باشد، نیاز به پیگیری دارد تا برای رفع آن چاره جویی کنید.
بیمه بیکاری، حمایتی همه جانبه از افراد بیکار
بیمه بیکاری یک نوع پوشش تامین اجتماعی برای افراد بیکار بوده که شغل خود را به صورت غیر ارادی از دست داده‌اند و آماده کار هستند. به طور کلی افرادی که در این دسته قرار بگیرند، مشمول بیمه بیکاری می‌شوند. افراد مشمول شده فرصت دارند تا ۳۰ روز پس از اولین روز بیکاری خود به واحد کار و امور اجتماعی مراجعه کرده و گزارش بیکاری و آمادگی برای شروع کار جدید را اعلام نمایند.
مبلغ پرداخت شده به بیمه شدگان با یکدیگر متفاوت است و حداقل ۵۵ درصد میانگین آخرین ۳ ماه کاری و حداکثر ۸۰ درصد این مقدار است. عواملی همچون افراد تحت تکفل می‌تواند این مقدار را افزایش دهد و به حداکثر برساند. مدت زمانی که بیمه بیکاری به افراد پرداخت می‌شود نیز تحت تاثیر دو عامل وضعیت تاهل و سابقه بیمه فرد است. پس از اتمام مدت زمان پرداخت، فوت فرد، رسیدن به سن بازنشستگی، مشغول به کار شدن و موارد دیگر، بیمه بیکاری فرد قطع می‌شود. بزرگ‌ترین مزیت بیمه بیکاری، دریافت حقوق ماهیانه در زمانی است که فرد هیچ کار و درآمدی ندارد. علاوه بر این، رد شدن سابقه بیمه در زمان دریافت بیمه بیکاری و یافتن سریع‌تر شغل نیز از مزایای دیگر آن است.
