زمانی که بانوان شاغل تحت قانون کار، باردار می‌شوند شاید دیگر این امکان برایشان فراهم نباشد که در ماه‌های پایانی بتوانند مانند سابق فعالیت داشته باشند. مرخصی زایمان برای این بانوان در نظر گرفته شده تا بتوانند از کار فراغت یابند و برای حفظ سلامت خود و فرزندشان استراحت کرده و در آرامش وضع حمل کنند. قانون کار به نحوی تدوین شده است که از فرزندآوری حمایت کند و به همین ترتیب با رویکرد پشتیبانی از مادران باردار به بیان نکات مهم حقوقی پرداخته است.
باتوجه‌به اهمیت این موضوع، ما در این مقاله برای شما تمامی نکات حقوقی مرتبط با مرخصی زایمان و قانون کار را جمع‌آوری کرده‌ایم. در پایان این مطالب شما خواهید دانست که مدتزمان این مرخصی چقدر است، چطور می‌توان برای آن اقدام کرد و شرایط پرداخت حقوق و مزایا به چه صورت خواهد بود. با ما تا انتها همراه باشید.
مرخصی برای زایمان و قرارداد کارفرما
در اولین قسمت از مقاله می‌خواهیم بدانیم که وقتی بانویی باردار میشود، قراردادی که میان وی و کارفرما بسته شده به چه صورتی در میآید. ازآنجاییکه مادر باردار در ماهها و بهخصوص هفتههای آخر دیگر شرایط مطلوبی برای کار ندارد و اصلاً شاید فعالیت وی برای جنین خطرناک باشد، از کار معاف میشود و قرارداد او نیز به حالت تعلیق در میآید. البته مرخصی زایمان سبب تعلیق و پایان کار نیست؛ بلکه تنها به معنای آن است که در این زمان او نمیتواند به بندهای توافق شده عمل کند.
بعد از آن که زمان این مرخصی تمام شد، مادر می‌تواند به سر کار خود بازگشته و انجام امور را از سر بگیرد. این موضوع بیانگر حمایت قانون کار از بانوان باردار بوده و ازاین‌جهت بیان می‌کند که بارداری، موقعیت آنها را در مجموعه‌هایی که تحت قانون کار فعالیت می‌کنند، تهدید نمی‌کند. البته این تنها یک مورد از حمایت‌های مربوط به بانوان در قانون کار بوده و موارد دیگر در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مطلب مرتبط: قرارداد کار چیست؟
مدتزمان مرخصی برای زایمان در قانون اولیه
تا قبل از سال ۱۳۶۹ قانون صحبت زیادی درمورد مرخصی زایمان مادران باردار نکرده بود و همین مسئله سبب میشد که موقعیت کاری بانوان شاغل در خطر باشد. پس از آن و در سال ۱۳۶۹ ماده ۷۶ به قانون کار اضافه شد که در آن مسئله مرخصی مادران باردار بیان شده بود. در آن ماده آورده شد که کارگرانی که تحت قانون اداره کار مشغول به فعالیت هستند میتوانند ۹۰ روز یا سه ماه یا همان ۱۲ هفته مرخصی برای زایمان داشته باشند. البته برای این ۹۰ روز یک شرط هم گذاشته شده بود که نیمی از این زمان برای بعد از زایمان باشد.
مرخصی برای بارداری و زایمان
این به آن معنا بود که کارگر باردار می‌توانست از ۴۵ روز قبل از بارداری برای شروع مرخصی خود اقدام کرده و در نیمه این مدت یعنی بعد از یک ماه و نیم وضع حمل وی سر برسد. بعد از آن نیز نیمه دوم مرخصی زایمان آغاز میشد و مادر باید بعد از ۴۵ روز مجدداً به سر کار بازمی‌گشت. نکته دیگر درمورد قانون اولیه مرخصی برای زایمان این بود که اگر زایمان به‌صورت دوقلو بود، تنها ۱۴ روز به این مرخصی اضافه میشود.
قوانین جدید برای مرخصی مادران باردار
قانون قبلی برای مادران باردار زمان بسیار کوتاهی در نظر گرفته بود؛ اما در چند سال اخیر توجه قانون‌گذاران به حمایت از مادران باردار جلب شده است. سیاست‌های اخیر تمرکز خود را روی فرزندآوری و تشویق‌های برای باردار شدن گذاشته است تا مادران با کمترین دغدغه بتوانند دوران بارداری و پس از زایمان را سپری کنند. از مهم‌ترین تشویق‌ها و حمایت‌ها می‌توان به اصلاح زمان مرخصی بارداری اشاره کرد. طبق این مسئله همه بانوانی که طبق قانون کار مشغول به فعالیت هستند میتوانند مدتزمان بیشتری مرخصی دریافت کنند.
در اولین اقدام در ماده ۳ قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران باردار، اشاره شد که مدتزمان مرخصی برای بارداری و وضع حمل از ۳ ماه به ۶ ماه تغییر کرده است. اما این‌همه ماجرا نیست! در راستای حمایت‌های بیشتر از مادران باردار، در تبصره ۲ ماده اول قانون تنظیم جمعیت و خانواده آورده شده است که در صورت اجازه دولت مادران میتوانند برای مرخصی زایمان تا ۹ ماه درخواست بدهند. البته بهتر است در نظر داشته باشید که این مسئله در قانون مرخصی بارداری تأمین اجتماعی آورده شده است.
مطلب پیشنهادی: آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، موضوع نحوه پرداخت حقوق و مزایای ایام مرخصی زایمان
تضمین بازگشت به کار بعد از پایان مرخصی
همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم یکی دیگر از مزایای مرخصی زایمان و قانون کار این است که مادر از بابت به‌خطرافتادن جایگاه شغلی‌اش هیچ نگرانی نخواهد داشت. در حقیقت طبق قانون حمایت از مادران باردار این تضمین باید به آنها داده شود که در مدتزمان بارداری و بعد از زایمان هیچ کسی جایگزین آنها در آن موقعیت شغلی نخواهد شد. حتی اگر برای جلوگیری از اختلال در امور کسی نیز به‌جای آن فرد استخدام شد، باز هم موقعیت کاری وی محفوظ خواهد ماند و می‌تواند دوباره به سر کار بازگردد.
حقوق و مزایای دوران بارداری
از دیگر نکات بسیار مهم و ضروری که لازم است درمورد قانون کار و مرخصی بارداری بدانید این است که حقوق مادر در این زمان به چه صورت محاسبه میشود؟ آیا اصلاً مادر حقوقی دریافت می‌کند یا از زمان مرخصی این حقوق قطع میشود؟ در پاسخ به این سؤال‌ها که دغدغه اساسی مادران باردار است باید بگوییم که قانون کار همواره از مادران باردار حمایت کرده است. در زمانی که شما در مرخصی زایمان به سر می‌برید کارفرما باید طبق قانون اداره کار به‌اندازه دو سوم آخرین حقوقی که قبل از مرخصی دریافت کردید به شما حقوق بدهد.
برای مثال اگر آخرین حقوق شما تا قبل از آغاز زمان مرخصی بارداری سه میلیون بود، در زمان عدم حضور شما در سر کار به دلیل مرخصی، کارفرما باید ماهانه دو میلیون تومان به حسابتان واریز کند. پس می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که مرخصی زایمان بدون حقوق نیست و شما دو سوم هر مقداری که دریافت می‌کردید را می‌توانید در طول این ۹ ماه بگیرید. جالب است بدانید که این مسئله شامل مزایایی که در کنار حقوق می‌گرفتید نیز میشود.
بیمه بانوان کارگر در زمان مرخصی
یکی دیگر از نگرانی‌ها و دغدغه‌های مادران در زمان مرخصی زایمان رد کردن بیمه آنهاست. همان‌طور که می‌دانید طبق قانون کار، هر کارفرما وظیفه دارد که کارگران خود را حتی برای یک روز بیمه کند. حال سؤال پیش میآید که در زمان مرخصی برای زایمان که مادر در محل کار حضور ندارد آیا بیمه وی ادامه خواهد داشت؟ پاسخ این سؤال بله است؛ چون همان‌طور که بارها اشاره کردیم، رویکرد و سیاست‌های قانون کار بر اساس حمایت از فرزندآوری و ازدیاد جمعیت تدوین شده است.
طبق این مسئله کارفرما موظف است که برای کارگران خود حتی در زمان مرخصی زایمان بیمه رد کند و این ۹ ماه نیز در زمان مشغول به کار بودن آنها محاسبه خواهد شد. پس باید بدانید که از بابت کوتاه‌شدن مدت بیمه‌های پرداختی هیچ مشکلی متوجه شما نخواهد بود و در تمان این مدت بیمه شما برقرار است.
جدیدترین مصوبات پیرامون قانون کار و مرخصی بارداری
مرخصی زایمان از جمله مواردی است که قوانین آن در فواصل زمانی نسبتاً کوتاهی مورد بازبینی قرار می‌گیرد و همواره به جنبه‌های حمایتی آن افزوده میشود. در همین راستا مصوبات جدیدی هم به قانون کار اضافه میشود که بانوان کارگر که باردار هستند یا قصد اقدام برای فرزندآوری را دارند باید از آنها مطلع شوند. ما در قسمت‌های قبل مهم‌ترین مواردی که همچنان مورد اجرا قرار می‌گیرد را برای شما بیان کردیم و در ادامه نیز مصوبات جدید که تکمیل‌کننده موارد قبلی خواهد بود را شرح می‌دهیم.
بیمه برای بانوان باردار در زمان مرخصی
یکی از نکات مهم این است که طبق گزارش وزیر کار و رفاه اجتماعی در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۰ دولت مرخصی بانوان برای ۹ ماه را تثبیت کرد. این به آن معناست که دیگر بانوان شاغل تحت قانون کار نیازی به اقدام از طریق دیوان عدالت اداری برای تمدید مرخصی از ۶ ماه به ۹ را ندارند و همگی استحقاق ۹ ماه مرخصی زایمان را خواهند داشت. همچنین در این مصوبه نیز مجدداً به الزام پرداخت دو سوم حقوق بانوان در زمان مرخصی نیز اشاره شده است.
نکته دیگر که در شهریورماه سال ۱۴۰۰ مطرح شد این بود که به گزارش خبرگزاری‌های رسمی، نحوه پرداخت غرامت دستمزد دوره مرخصی بارداری نیز با بازبینی مجدد، اصلاح شد. در حقیقت تا پیش‌ازاین گزارش، پرداخت دستمزد ایام بارداری که تحت عنوان غرامت بارداری شناخته میشود به بعد از پایان مرخصی موکول شده بود. اما در بخشنامه‌های جدید سازمان تأمین اجتماعی، این دستمزد باید به‌صورت ماهانه و با کمترین میزان فوت وقت به‌حساب مادران در زمان مرخصی زایمان واریز شود.
مهم‌ترین مدارک برای دریافت مرخصی
ما در ادامه مطلب مهم‌ترین مدارکی که لازم است در ابتدا و در ادامه دوران مرخصی بارداری برای دریافت حقوق ارائه کنید را نام می‌بریم:
- دفترچه بیمه یا کد تأمین اجتماعی
- گواهی پزشک
- گزارش پرونده ترخیص از بیمارستان
- کپی از همه صفحات شناسنامه پدر و مادر
- شناسنامه فرزند بعد از تولد
- مدرکی که نشان دهد فرد حداقل ۶۰ روز در محل شاغل بوده و بیمه وی پرداخت می‌شده
جمع‌آوری مدارک برای دریافت مرخصی بارداری و زایمان
ازآنجاییکه دوران بارداری برای مادران با چالش‌های زیادی همراه است و شاید فرد شاغل نتواند به‌سادگی از این دوران گذر کند قانون‌های حمایتی زیادی برای ترویج فرزندآوری به‌دوراز دغدغه کار تدوین شده است. در قانون کار مدتی به‌عنوان مرخصی زایمان در نظر گرفته شده که در ابتدا ۹۰ روز بود؛ اما هم اکنون به ۹ ماه افزایش پیدا کرده است. در این مدت مادر دو سوم آخرین حقوق دریافتی قبل از مرخصی را خواهد داشت و جایگاه شغلی‌اش حفظ میشود و برای وی حق بیمه پرداخت می‌کنند.
درصورتی‌که شما هم قصد ثبت درخواست تنظیم قرارداد پرسنلی توسط متخصصین مجموعه ما را دارید کافی است که از طریق بخش ثبت درخواست در سایت صبا مشاور تنها در چند دقیقه درخواست خود را به ثبت برسانید تا متخصصین ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن با شما تماس بکیرند.
- مرخصی برای زایمان و قرارداد کارفرما چیست؟
- مدتزمان مرخصی برای زایمان در قانون اولیه چیست؟
- بیمه بانوان کارگر در زمان مرخصی چگونه است؟
