همه افراد شاغل و دارای بیمه تأمین اجتماعی بهتر است با قوانین اداره کار و حقوق قانونی در زمینه‌های مختلف، آشنایی کامل داشته باشند تا در صورت لزوم، بتوانند پیگیری درستی برای دریافت حقوق خود انجام دهند. قانون حوادث ناشی از کار، یکی از مباحث مهمی است که همه افراد شاغل در هر زمینه و در هر محیط کاری، باید به آن توجه کنند. بر اساس ماده ۶۰ در قانون تأمین اجتماعی، هر اتفاق ناخوشایندی که درحال انجام وظیفه در محیط کار رخ دهد، جزء حوادث ناشی از کار به‌شمار می‌رود. اگر می‌خواهید به‌صورت کامل با این قوانین آشنا شوید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
حوادث ناشی از کار چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟
برخی از افراد تصور می‌کنند که اتفاقات ناخوشایند و حوادثی که منجر به آسیب جسمی می‌شود، تنها در محیط‌هایی مثل کارگاه‌های مختلف و محیط‌هایی با شرایط کاری بسیار سخت، رخ می‌دهد. اما بهتر است بدانید هر فردی که در هر محیطی مثل ادارات مشغول به کار است، در معرض حوادث مختلف ناشی از کار قرار می‌گیرد. به‌طور کلی هر اتفاق ناخوشایندی که در محیط‌های زیر رخ دهد، در دسته حوادث و اتفاقات ناشی از کار قرار می‌گیرد و شخص می‌تواند از حقوق قانونی خود در این زمینه استفاده کند.
- زمانی که شخص در محیط اصلی و محوطه کار، محیط‌ها و مؤسسات وابسته به آن مشغول به کار باشد.
- زمانی که فردی در حال انجام وظیفه شغلی خود در محیطی خارج از محیط اصلی کار باشد.
- اگر اتفاق ناخوشایندی در حال رفت یا برگشت از محیط کار اتفاق بیفتد.
- بروز اتفاق و حادثه در زمان رفتن به بیمارستان و درمانگاه برای انجام روند درمانی
- بروز اتفاقی ناخوشایند، زمان کمک به سایر افراد در محیط کار
کارفرما پیش از بروز حوادث ناشی از کار چه وظایفی بر عهده دارد؟
دلایل متفاوتی وجود دارند که باعث بروز حادثه در محیط کار می‌شوند. به‌عنوان مثال عدم وجود وسایل ایمنی و مطمئن در محیط کار، یا عدم رعایت نکات ایمنی توسط کارکنان را می‌توان به‌عنوان دلایل بروز حوادث مختلف در محیط کار نام برد. حوادثی که در محیط کار رخ می‌دهند، تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گرفته و اداره بیمه هزینه‌های پزشکی را به شخص آسیبدیده پرداخت می‌کند. کارفرما پیش از بروز هر حادثه‌ای، وظایفی را در قبال کارکنان خود دارد. که این وظایف شامل موارد زیر می‌شوند:
- مهم‌ترین وظیفه کارفرما بر اساس مصوبه‌های شورای‌عالی، تأمین لوازم و وسایل لازم برای حفظ سلامت کارکنان است. در واقع کارفرما باید طبق نیاز محیط کاری، همه لوازمی که برای سلامت کارمندان لازم است را تهیه کند.
- علاوه بر تأمین لوازم و امکانات لازم، کارفرما باید نوع استفاده و آموزش‌های لازم را به همه کارمندان بدهد تا آن‌ها با آگاهی کامل از نحوه استفاده از وسایل موجود در محیط کار، به انجام وظایف شغلی خود بپردازند.
- اگر کارفرما هر دو مورد ذکر شده را انجام دهد، در صورت بروز حادثه، توسط کارشناسان، جزء مقصرین حادثه شناخته نخواهد شد. در صورت بروز حادثه در محیط کار، کارفرما موظف است تا سه روز، حادثه را به صندوق تأمین اجتماعی اطلاع دهد.
مطلب مرتبط: قرارداد کار چیست؟
با علل وقوع حوادث ناشی از کار آشنا شوید
عامل یا عوامل مختلفی ممکن است منجر به وقوع حوادث در محیط‌های کاری شوند. بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط کارشناسان مربوطه، عواملی که باعث وقوع حادثه در محل کارمی شوند را به سه بخش می‌توان تقسیم کرد. در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
علل مستقیم حوادث ناشی از کار
در صورتی که شخصی در کار به‌صورت مستقیم با ماده‌ای خطرناک و آسیب‌زا مواجه شود، به آن ماده یا عامل خطرناک، علت مستقیم حادثه می‌گوییم. از مهم‌ترین عوامل مستقیم حادثه موارد زیر را می‌توان نام برد:
- آتش
- اشعه
- انفجار
- هر نوع ماده سمی که برای شخص خطرآفرین باشد
- خفگی
علل غیرمستقیم حوادث ناشی از کار
علل غیرمستقیم شامل انجام کارهای خطرناک و شرایط ناامن موجود در محل کار می‌شوند که هر دوی این عوامل در نهایت منجر به بروز حادثه ناگوار در محل کار خواهند شد. در ادامه با چند مثال از شرایط ناامن موجود در محل کار که باعث بروز حوادث می‌شوند، آشنا شوید.
- عدم توجه به برچسب‌ها: همه مواد سمی و خطرناک که در جعبه و بسته‌بندی وجود دارند، باید دارای برچسب مخصوص باشند. در صورت عدم توجه به این برچسب‌ها، امکان بروز حادثه و مسومیت وجود دارد.
- خطر برق‌گرفتگی: وجود سیم کشی‌های آویزان و غلط، پریزهای خراب و شکسته، وجود فشار اضافی و زیاد روی سیم کشی و… از عواملی هستند که وجود آن‌ها در محل کار بسیار خطرناک بوده و باعث برق‌گرفتگی می‌شوند.
- عدم تعویض یا تعمیر دستگاه‌ها: از عوامل غیرمستقیم دیگری که منجر به بروز حادثه می‌شوند، به استفاده از دستگاه‌های فرسوده و خراب در محل کار می‌توان اشاره کرد. در واقع در همه محیط‌های صنعتی و کارگاه‌ها، همه دستگاه‌ها باید به‌صورت مداوم چک شوند و در صورت لزوم، تعمیر یا تعویض آن‌ها توسط نیروی مربوطه انجام شود.
- عدم وجود نور کافی و سطوح لغزان: در صورتی که نور کافی و روشنایی لازم در محیط کار وجود نداشته باشد، خطرات زیادی مثل سقوط و… برای کارکنان اتفاق خواهد افتاد. همچنین استفاده از سطوح ناامن و لغزان مثل نردبان فرسوده، داربست لغزنده، استفاده از زیرپایی‌های نامطمئن مثل جعبه و… به‌جای نردبان، منجر به بروز حوادث ناگواری خواهند شد.
پیش‌تر به بررسی چند مثال از شرایط خطرآفرین در محیط کار پرداختیم. در ادامه با چند نمونه اعمال و رفتارهای خطرآفرین در محل کار که باعث بروز حادثه می‌شوند، آشنا شوید.
- عدم توجه به خطر: برخی از کارکنان در محیط کار، به انجام اقداماتی خطرناک مثل استفاده از دست به‌جای ابزارآلات، عدم استفاده از پوشش‌های ایمنی مثل کلاه و… می‌پردازند. این اقدامات در نهایت منجر به بروز حادثه در محیط کار خواهند شد.
- عجله بیش از حد و رعایت نکردن سرعت متعادل: بهتر است در انجام کارهای صنعتی و ساختمانی با سرعتی مطمئن و ایمن، کارهای خود را انجام دهید. عجله بیش از حد یا سرعت بسیار پایین، هر دو خطرناک خواهند بود.
- عدم توجه کافی در حین کار: اگر در محیط کاری مشغول هستید که با دستگاه‌ها و ابزارآلات مختلفی سر و کار دارید، بهتر است توجه کامل به کار داشته باشید. زیرا غفلت و بی‌توجهی یکی از اصلی‌ترین عواملی است که منجر به بروز حادثه می‌شود.
۳ مرحله اصلی درخواست بررسی حوادث ناشی از کار
در صورت بروز حادثه در محل کار، کارگر باید بر اساس قانون حوادث ناشی از کار، برخی اقدامات لازم را انجام دهد. در ادامه با این اقدامات که شامل ۳ مرحله اصلی می‌شوند، آشنا شوید.
- اولین اقدامی که فرد حادثه دیده باید انجام دهد، مراجعه به مراجع قضائی برای طرح شکایت است. پس از بررسی شکایت از طرف مقام قضائی، شخص مصدوم باید برای تشکیل پرونده و دریافت نظریه اداره کار و پزشکی قانونی به کلانتری مراجعه کند.
- پس از آن، شخص مصدوم باید میزان خسارت و نامه مربوط به آن را از کلانتری محل سکونت خود دریافت کند. شخص حادثه دیده پس از دریافت نامه باید به اداره کار رفته تا بازرس اداره کار، پرونده را در کلانتری مورد بررسی قرار دهد. پس از بررسی پرونده، بازرس باید به محل حادثه مراجعه کند تا بر اساس شواهد موجود و با پرس و جو از افراد حاضر در محل، نوع واقعه و مقصرین آن مشخص شوند.
- در مرحله آخر، اداره تعاون و کار گزارش حادثه را به کلانتری تحویل می‌دهد تا مراجع قضائی بر اساس گزارش، رأی نهایی را صادر کنند.
تفاوت حادثه ناشی از کار با بیماری ناشی از کار چیست؟
بیماری ناشی از کار نیز مانند حوادث ناشی از کار، منجر به آسیب به کارگر می‌شود. در واقع برای جلوگیری از هرگونه آسیبی در محیط کار، باید عواملی که منجر به حادثه یا بیماری می‌شوند، به‌خوبی بررسی و پیشگیری شوند. در بیماری ناشی از کار، برخی عوامل موجود در محیط، منجر به بروز بیماری در افراد می‌شود. در ادامه با برخی از بیماری‌های ناشی از کار آشنا شوید.
- هر نوع گاز، بخار، دود و… که منجر به مسمویت، آلرژی، بروز بیماری‌های تنفسی، مشکلات و بیماری‌های پوستی و… شود.
- هر نوع شرایط روحی نامناسب در محل کار که منجر به افسردگی و افزایش حوادث ناشی از کار شود.
- هرگونه سر و صدای بیش از حدی که باعث بروز مشکلات شنوایی یا بیماری‌های مختلف مثل بیماری‌های قلبی، عضلانی و… شود.
قوانین مرتبط با حوادث ناشی از کار
بر اساس قوانین تأمین اجتماعی، اگر فردی در محل کار دچار آسیب شود یا در اثر حادثه جان خود را از دست دهد، برخی حقوق قانونی مثل پرداخت دیه، غرامت، حقوق در زمان بیماری، هزینه کفن و دفن و… به او تعلق می‌گیرد. بر اساس ماده ۹۱ قانون کار، کارفرما موظف است کلیه وسایل و امکانات لازم را برای حفظ سلامت و امنیت کارکنان تهیه کرده و نحوه استفاده از دستگاه‌ها و وسایل را به آن‌ها بیاموزد. کارکنان نیز باید کلیه لوازم بهداشتی و امنیتی موجود در محیط کار را به‌خوبی حفظ کنند.
بر اساس ماده ۹۵ قانون کار، انجام مقررات بهداشتی و ایمنی در محیط کار، بر عهده کارفرما بوده و در صورت عدم رعایت مقررات از طرف کارفرما، از لحاظ حقوقی و کیفری، کارفرما مسئول خواهد بود. بر اساس تبصره ۱، در صورت بروز حادثه، کارفرما موظف است، همه حوادث را در فرم مخصوص به اداره کار ارائه دهد. همچنین بر اساس تبصره ۲، اگر کارفرما همه لوازم ایمنی و امکانات لازم را فراهم کرده باشد و قصور و عدم رعایت نکات ایمنی از طرف کارکنان رخ دهد، کارفرما در صورت بروز حادثه مسئولیتی نخواهد داشت. البته بررسی و نظر نهایی اداره کار در این رابطه مؤثر خواهد بود.
میزان دیه حادثه‌هایی که در محیط کار اتفاق می‌افتند، چگونه محاسبه می‌شود؟
به‌طور کلی، میزان دیه توسط پزشکی قانونی تعیین شده و در نهایت باید به تایید مراجع قضائی برسد. لازم به ذکر است که دیه انسان کامل در ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌القعده، ذی‌الحجه) با سایر ماه‌ها متفاوت است. دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۱ در ماه‌های حرام برابر با ۸۰۰ میلیون تومان و در سایر ماه‌ها برابر با ۶۰۰ میلیون تومان است. البته علاوه بر دیه، در صورتی که کارفرما مقصر شناخته شود موظف به پرداخت برخی خسارات دیگر به شخص آسیبدیده خواهد بود. به‌عنوان مثال پرداخت مستمری یا غرامت نقص عضو را می‌توان از این موارد نام برد.
جمع بندی
قانون حوادث ناشی از کار، یکی از نکات مهمی است که کلیه کارکنان، به‌خصوص اشخاصی که در محیط‌های صنعتی و کارگاه‌ها مشغول به کار هستند، باید نسبت به آن آگاهی کامل داشته باشند. بیماری و حوادث ناشی از کار از جمله مسائلی هستند که کلیه کارفرمایان باید با فراهم کردن لوازم ایمنی و بهداشتی لازم، از بروز آن‌ها جلوگیری کنند. در این مطلب کلیه قوانین و نکات مربوط به این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم. پس با توجه به این نکات از بروز حوادث احتمالی جلوگیری کرده و در صورت بروز حادثه ناگوار، به عنوان کارفرما یا شخص آسیبدیده، اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت داشتن هر گونه سوال در بخش نظرات با ما در میان بگذارید یا در صورت نیاز مشاوران ما در مرکز صبا مشاور تماس حاصل فرمایید.
