مهاجران و اتباع خارجی برای داشتن زندگی بهتر و یا فرار از شرایط بحرانی مثل جنگ، کشور خود را ترک کرده و به سایر کشورها مهاجرت می‌کنند. به منظور تسهیل شرایط زندگی، در حقوق شهروندی خاصی برای این مهاجران در نظر گرفته می‌شود. یکی از مهم‌ترین حقوق شهروندی که اتباع خارجی از آن برخوردار هستند، بیمه اتباع خارجی در ایران می‌باشد. اکثر مهاجرت‌ها به ایران از کشور افغانستان است بنابراین یکی از مهم‌ترین پوشش‌های بیمه، بیمه تامین اجتماعی اتباع افغان است. طبق قانون کار، فقط افرادی که به صورت قانونی وارد کشور می‌شوند و گذرنامه و پاسپورت دارند میتوانند مشغول به کار شوند، بنابراین مزایای بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی دارای پاسپورت فقط شامل این افراد می‌شود. افرادی که بدون گذرنامه و پاسپورت مشغول به کار شوند، از مزایای بیمه تامین اجتماعی، بیمه اتباع خارجی در ایران و قانون کار بی‌بهره هستند. کارفرمایان تنها مجاز به، به کارگیری افرادی هستند که دارای بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی دارای پاسپورت بوده و به صورت قانونی وارد کشور شده اند بنابراین اتباع خارجی باید خود و افرادی که تحت تکفل آن‌ها هستند را بیمه کنند.
شرایط بیمه اتباع خارجی چگونه است؟
مزایا و خدمات بیمه اتباع خارجی در ایران همانند بیمه تبعه ایرانی است و اتباع خارجی میتوانند از تمامی مزایای بیمه تامین اجتماعی بجز بیمه بیکاری بهره‌مند شوند. همانطور که اشاره شد اکثر مهاجران از کشور همسایه ما یعنی افغانستان است. بنابراین برای ثبت نام بیمه تامین اجتماعی اتباع افغان پس از مراجعه به شعب مربوطه بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی در کشور، شماره اختصاصی تامین اجتماعی (SNN)دریافت می‌کنند و دریافت این شماره منوط به داشتن کارت اقامت، گذرنامه، شناسه فراگیر و پروانه کار است. اتباع خارجی که متقاضی دریافت بیمه زنان خانه‌دار هستند باید کارت اقامت و گذرنامه داشته باشند و حداکثر سنی که میتوانند برای ثبت نام بیمه اقدام کنند، ۵۰ سالگی است. افردی که شغل آزاد دارند جهت دریافت بیمه اتباع خارجی در ایران باید دارای پروانه کار، گذرنامه و کارت اقامت باشند.
حق بیمه اتباع خارجی چقدر است؟
حق بیمه تامین اجتماعی اتباع ۲۷ درصد است که ۲۰ درصد آن توسط کارفرما و ۷ درصد توسط کارگر پرداخت می‌شود. کارفرما هر ماه ۷ درصد سهم کارگر را از حقوق وی کسر کرده و به همراه ۲۰ درصد دیگر تا پایان ماه پرداخت می‌کند.
در صورتی که بیمه خویش‌فرما باشد درصد پرداختی آن به صورت زیر می‌باشد:
- بیمه بازنشستگی و فوت که دارای حق بیمه ۱۴ درصد است و ۱۲ درصد آن توسط خود فرد و ۲ درصد توسط دولت پرداخت می‌شود.
- بیمه بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی که حق بیمه آن ۲۰ درصد بوده و ۱۸ درصد آن توسط شخص و ۲ درصد توسط دولت پرداخت می‌شود.
- بیمه بازنشستگی قبل و بعد فوت که حق بیمه آن ۱۶ درصد بوده و ۱۴ درصد آن توسط خود فرد و ۲ درصد توسط دولت پرداخت می‌شود.
همچنین بازماندگان فردی که جز اتباع خارجی بوده است و حق بیمه اتباع خارجی در ایران را پرداخت کرده است و بازنشسته شده است، چه در ایران و چه در خارج از کشور میتوانند از مستنری بازنشستگی بهره‌مند شوند.
محاسبه حق بیمه برای اتباع خارجی برای افرادی که اتباع خارجی بوده و شغل آزاد دارند به صورت زیر است:
- مبنای پرداخت مبلغ حق بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی در ایران برای افرادی با سابقه ۳۶۰ روز، میانگین دستمزد آخرین ۳۶۰ روز مبنای پرداخت حق بیمه خواهد بود.
- در صورت سابقه پرداخت مبلغ حق بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی کمتر از ۳۶۰ روز، مبنای پرداخت حق بیمه بین حداقل و حداکثر دستمزد شورای کار انتخاب می‌شود.
اگر اتباع خارجی در کشور خود بیمه شده اند و از حمایت‌های بیمه که شامل دوران بیماری، بارداری، فوت، ازکارافتادگی و بازنشستگی است برخوردار هستند، در ایران فقط میتوانند در برابر حوادث ناشی از کار مزایای بیمه اتباع خارجی در ایران را دریافت نمایند. برای این افراد کارفرما هر ماه ۳ درصد از حقوق را کسر کرده و به عنوان حق بیمه اتباع خارجی در ایران پرداخت می‌کند.
سن بازنشستگی اتباع خارجی (زن و مرد) + شرایط بازنشستگی اتباع خارجی
- بیمه‌شدگان مرد با حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و حداقل ۶۰ سال سن
- بیمه‌شدگان مرد با حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و حداقل ۵۰ سال سن
- بیمه‌شدگان زن با حداقل ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و حداقل ۵۵ سال سن
- بیمه‌شدگان زن با حداقل ۳۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه و حداقل ۴۵ سال سن
- زنان بیمه شده و شاغل در صورت داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه اتباع خارجی در ایران و حداقل ۴۲ سال سن میتوانند بازنشسته شوند.
- تمامی بیمه‌شدگان زن و مرد در صورت داشتن ۳۵ سال پرداخت حق بیمه اتباع خارجی در ایران و بدون شرایط سنی میتوانند بازنشسته شوند.
مزایای بیمه تامین اجتماعی برای اتباع
حمایت‌های بیمه اتباع خارجی در ایران شامل حمایت‌های کوتاه مدت و بلند مدت می‌باشد.
حمایت کوتاه مدت:
- حمایت مربوط به حوادث و بیماری
- پرداخت غرامت دستمزد در دوران بیماری برای بیمه‌شدگان اجباری اتباع خارجی
- پرداخت غرامت دستمزد در ایام بارداری
- غرامت انواع نقص عضو
- پرداخت کمک هزینه کفن و دفن و ازدواج
- پرداخت کمک هزینه وسایل کمکی پزشکی
حمایت بلند مدت:
- پرداخت حقوق مستمری بازنشستگی
- پرداخت حقوق مستمری فوت برای بازماندگان
- پرداخت مستمری از کارافتادگی کلی ناشی و غیر ناشی از کار و پرداخت مستمری از کارافتادگی جزئی ناشی از کار
آیا امکان بیمه خویش فرما برای اتباع امکان پذیر است؟
در صورتی که اتباع خارجی تحت حمایت بیمههای دیگر نباشند و در مشاغلی که تحت پوشش تامین اجتماعی هشتند مشغول به کار شوند، میتوانند با استفاده از پروانه کار خود ثبت درخواست کرده و تحت حمایت بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی قرار گیرند. برای تحت پوشش قرار گرفتن بیمه خویش فرما لازم است که فرد حداقل ۳۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه را در سوابق خود داشته باشد. سپس با روش حضوری و مراجعه با کارگذاری‌ها در سراسر کشور و یا به صورت غیرحضوری از طریق سایت es.tamin.ir اقدام به عقد قرارداد بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی در ایران نمایند.
بیمه خویش فرما دارای شرایط خاصی است از جمله:
- حداکثر سنی که فرد می‌تواند متقاضی بیمه اتباع خارجی در ایران به صورت خویش فرما شود برای زنان ۵۵ سال و برای مردان ۶۰ سال است، در صورتی که سن فرد بیشتر از موارد گفته شده باشد فقط در صورتی می‌تواند بیمه خویش فرما داشته باشد که سابقه پرداخت حق بیمه به مدت دو برابر مازاد سن را داشته باشد.
- حرفه مورد نظر باید تحت پوشش تامین اجتماعی باشد.
- تبعه خارجی باید گواهی کار معتبر داشته باشد.
- ثبت درخواست کتبی در دبیر خانه
- دریافت کد از سازمان تامین اجتماعی
تفاوت بیمه تامین اجتماعی اتباع ایرانی و خارجی
برخلاف اتباع ایرانی، سازمان تامین اجتماعی به اتباع خارجی بیمه بیکاری پرداخت نمی‌کند. در واقع به جز پرداخت مزایای بیمه بیکاری، سایر خدمات و مزایای این بیمه برای اتباع ایرانی و خارجی یکسان است.
آیا سختی کار اتباع خارجی در بیمه تامین اجتماعی لحاظ می‌شود؟
برای مشاغل سخت و زیان آور هر سال سابقه پرداخت مبلغ حق بیمه برابر با یک سال و نیم در نظر گرفته می‌شود.
- اتباع خارجی با توجه به قانون کار در صورتی که ۲۰ سال به صورت مداوم و یا ۲۵ سال به صورت متناوب در مشاغل سخت و زیان آور مشغول باشند، بدون شرایط سنی میتوانند بازنشسته شوند.
- اگر فردی بر اثر اشتغال به کارهای سخت و زیان آور دچار فرسودگی و مشکلات روحی و جسمی شود، بدون نیاز به اتمام سابقه مورد نظر ذکر شده در بند بالا، می تواند درخواست بازنشستگی کند.
محاسبه بیمه اتباع خارجی
مبلغ مورد نظر به عنوان حق بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی به صورت ضریبی از حداقل دستمزد قانون کار محاسبه می‌شود. اگر اتباع خارجی قصد درخواست استفاده از خدمات درمانی را داشته باشند، علاوه بر پرداخت حق بیمه، باید ماهانه مبلغی را به عنوان سرانه برای هر نفر پرداخت کنند. مبلغ این سرانه هر ساله از طریق مراجع مربوطه اعلام می‌شود.
آیا امکان خرید بیمه تامین اجتماعی برای اتباع خارجی وجود دارد؟
بیمه‌شدگان مرد با حداقل ۶۰ سال سن و بیمه‌شدگان زن با حداقل ۵۵ سال سن در صورت داشتن سابقه کمتر از ۱۰ سال، میتوانند مابقی کسری آن تا ۱۰ سال را خریداری کرده و با حقوق ۱۰ روز از ماه بازنشسته شوند.
علاوه بر موارد ذکر شده انواع دیگری بیمه که مکمل بیمه تامین اجتماعی هستند برای حمایت از حقوق شهروندی اتباع خارجی در نظر گرفته شده است که شامل:
- بیمه حوادث: بعضی از کارفرمایان تمایل دارند تا انجام کارهای خود را به اتباع خارجی واگذار کنند. با استفاده از بیمه حوادث، در صورت بروز هر گونه مشکل و حادثه‌ای، فرد مورد نظر تحت حمایت بیمه خواهد بود. داشتن بیمه حوادث برای اتباع خارجی جهت اشتغال الزامی است و کارفرمایان باید از استخدام افراد فاقد بیمه جلوگیری کنند.
- یکی از انواع بیمههایی است که خسارت وارده ناشی از حوادث مختلف و کار را تحت پوشش قرار می‌دهد. پوشش بیمه حوادث شامل فوت، ازکارافتادگی و نقص عضو می‌باشد؛ بدین صورت که در صورتی که شخص بیمه شده فوت کند به عنوان غرامت مبلغی به خانواده وی پرداخت می‌شود. همچنین در صورت نقص عضو و ازکارافتادگی ناشی از حوادث مبلغ غرامت به فرد بیمه شده پرداخت می‌شود.
- بیمه زایمان: طبق قوانین کشور ما، زایمان طبیعی برای تبعه ایرانی و خارجی تحث پوشش بیمه بوده و کاملا رایگان می‌باشد.
- بیمه مسافرت: یکی دیگر از بیمههایی که اتباع خارجی میتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند، بیمه مسافرتی است. این بیمه برای افرادی است که به عنوان مسافر و گردشگر وارد ایران می‌شوند و اگر در طی مدت زمانی که در ایران اقامت دارند دچار حوادثی شوند میتوانند از پوشش حمایتی این بیمه استفاده کنند.
جمع بندی
با توجه به اینکه ممکن است کارفرما از حق و حقوق و نحوه محاسبه حق بیمه کارگران اتباع خارجی آگاهی نداشته باشد و خود افراد مهاجر هم اطلاعات کمی درمورد شرایط پرداخت بیمه تامین اجتماعی اتباع خارجی در کشور و مزایای آن داشته باشند، در این مقاله سعی شد تا به طور کامل در این موارد نکات مهم مورد بحث و بررسی قرار گیرد. برای دریافت مشاوره در زمینه بیمه تامین اجتماعی و قانون کار از طریق شماره تماس‌های زیر با مرکز صبا مشاور تماس حاصل فرمائید.
