دادنامه ۱۸۶۲ هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص مصوبه شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون کار ورفاه اجتماعی مبنی لزوم وجود بررسی کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه های تعطیل خلاف مقررات وقوانین میباشد وابطال میگردد
شماره دادنامه : ۱۸۶۲
تاریخ دادنامه : ۱۲/۰۲ ۱۳۹۹
شماره پرونده : ۹۸۰۳۸۸۷
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال مصوبه مورخ ۵/۱۱/۱۳۹۴ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مصوبه مورخ ۵/۱۱/۱۳۹۴ شورای عالی حفاظت فنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
مصوبه مذکور با ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و دادنامه هیأت عمومی به شماره ۴۸۰- ۴۷۵ (۲۹/۹/۱۳۸۳)، که بیان می دارد: «بخشنامه شماره ۱۰ کارهای سخت و زیان آور سازمان تأمین اجتماعی که به بهانه تعطیل یا دایر نبودن کارگاه، بررسی مشاغل مذکور را فاقد موضوعیت و منتفی اعلام داشته است، خلاف حکم قانونگذار تشخیص داده می‌شود»، مغایرت دارد. شعب متعدد دیوان عدالت نیز در این موارد، با این استدلال که تعطیلی کارگاه در زمان خارج از اراده کارگر بودن، مسقط حق قانونی وی در بهره مندی از مزایای مشاغل سخت و زیان آور نخواهد بود، حکم به ورود شکایات داده اند. »
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
« «آن دسته از مشاغل کارگاه های تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و همچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده ۲ و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته های استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.»»
در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موجب لایحه شماره ۲۳۶۶۰۰ مورخ ۰۷/۱۲/۱۳۹۸توضیح داده است که:
«با عنایت به صراحت قانونی ماده ۱۵ آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور که اشعار می دارد « آثار محدودیت ها و مزایای مندرج در قانون برای مواردی که بازنشستگی به موجب این آیین نامه ایجاد می شود منحصر به همان شغل در همان کارگاه خاص بوده و قابل تسری و تعمیم به دیگر شغل های مشابه در سایر کارگاه ها نمی باشد» و همچنین لحاظ رای شماره ۹۲۲۳۱/ب/۴۲ مورخ ۰۸/۰۷/۱۳۹۴هیأت تخصصی بیمه کار و کارگری دیوان عدالت اداری که اتخاذ تصمیم در کمیته های استانی را موکول به ارائه گزارشات آلاینده سنجی در مورد کارگاه مورد ادعا نموده که صراحتاً طی آن تعمیم گزارشات آلاینده سنجی مربوط به یک کارگاه را به مشاغل مشابه در سایر کارگاه ها منع نموده است، لذا مصوبه مورخ ۰۵/۱۱/۱۳۹۴ شورای عالی حفاظت با کسب اختیار حاصل از ماده ۷ آیین نامه اجرایی کارهای سخت و زیان آور موضوع تصویب نامه ۱۵۳۵۶/ت/۳۶۰۰۵ه مورخ ۰۵/۰۲/۱۳۸۶ هیأت وزیران مبنی بر سیاست گذاری کشوری کارهای سخت و زیان آور توسط شورای مذکور و با ملحوظ نظر قرار دادن این موضوع که مشاغل گروه (ب) که ماهیتاً سخت و زیان آور است و همچنین مشاغلی که در زمان دایر بودن کارگاه مطابق ماده ۲ آیین نامه اخیرالذکر و تبصره آن در خصوص آنان بررسی کارشناسی انجام شده است نیازمند آلاینده سنجی در زمان تعطیلی کارگاه نمی باشد و بر این اساس طی مصوبه ۰۵/۱۱/۱۳۹۴ مقرر می دارد: « آن دسته از مشاغل کارگاه های تعطیل که با توجه به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی در زمره مشاغل گروه (ب) قرار دارند و همچنین مشاغلی که در زمـان دایر بودن کارگاه مطابق مـاده ۲ و تبصره آن بررسی کارشناسی انجام شده است، کماکان در کمیته های استانی مورد رسیدگی قرار گیرند.» علی هذا بر اساس الزامات و مستندات قانونی مذکور، مصوبه مورخ ۱۵/۱۱/۱۳۹۴ شورای عالی حفاظت فنی در خصوص نحوه تصمیم گیری در مورد کارگاه های تعطیل، فاقد ایراد و اشکال قانونی است. شایان ذکر است در خصوص موارد تناقض در آرای شعب دیوان عدالت اداری راجع به کارگاه های تعطیل و آگاه نمودن دیوان عدالت اداری از مصوبه ۰۵/۱۱/۱۳۹۴ شورای عالی حفاظت فنی، استعلامی از سوی معاون روابط کار و رئیس شورای عالی حفاظت فنی از معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور کار و تامین اجتماعی طی نامه شماره ۱۸۱۲۲۴ مورخ ۱۸/۰۹/۱۳۹۷ به عمل آمده که پاسخ واصله طی نامه شماره ۹۲۳۹/۲۷ مورخ ۲۲/۱۰/۱۳۹۷ از سوی معاونت قضایی دلیلی بر عدم اشکال بر آن مصوبه است.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۰۲/۱۲/۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیأت عمومی
اولاً: مصوبه معترض عنه، بررسی در کمیته های استانی را در خصوص کارگاه های تعطیل، منوط به وجود نظر کارشناسی در زمان دایر بودن این کارگاه ها کرده است و این معنا دلالت بر آن دارد که در صورت فقدان نظر کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه، کمیته های استانی امکان بررسی درخواست متقاضی را نخواهند داشت. ثانیاً: مطابق ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و اصلاحات و الحاقات بعدی آن و آیین نامه اجرایی بند ۵ جز (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶، کمیته های استانی وظیفه بررسی درخواست رسیدگی به سخت و زیان آور بودن شغل بیمه شدگان متقاضی را دارند و اعطای صلاحیت عـدم بررسی نیازمند دلیل قانونی است و مقرره مذکور دامنه وظیفه قانونی کمیته ها را محدود می کند. از طرفی مفاد دادنامه ۵۵۴ مورخ ۱۷/۰۴/۱۳۹۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز صراحتاً دلالت بر لزوم بررسی درخواست متقاضی سخت و زیان آور بودن شغل در کمیته ها در فرض تعطیلی کارگاه دارد و محدودیت در وظیفه مذکور با رای هیأت عمومی مغایر است. ثالثاً: مصوبه شورای عالی حفاظت فنی بر خلاف قانون و رای هیأت عمومی، در شرایط عدم وجود نظر کارشناسی در زمان فعالیت کارگاه، امکان بررسی درخواست متقاضی را از کمیته ها سلب می کند. این در حالی است که باید میان عدم بررسی درخواست متقاضی و بررسی درخواست و پذیرش و عدم پذیرش آن به لحاظ فقدان ادله اثباتی سخت و زیان آور بودن شغل، قائل به تفکیک شد. رابعاً: مصوبه مورد شکایت منجر به تضییع حقوق بیمه شدگان در مواردی خواهد بود که دلایل متقنی غیر از بررسی کارشناسی مانند ابتلای به بیماری مرتبط با وظایف شغلی در زمان اشتغال به کار در کارگاه مورد ادعا وجود دارد. بنا بر مراتب، قید «لزوم وجود بررسی کارشناسی در زمان دایر بودن کارگاه های تعطیل» جهت طرح درخواست متقاضی در کمیته های استانی در مقرره مورد اعتراض مغایر ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و دادنامه ۵۵۴ مورخ ۱۷/۰۴/۱۳۹۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است و به همین دلیل قید مذکور در مقرره مورد اعتراض مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۸۸ و ۱۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال می شود.
محمدکاظم بهرامی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
