با گذشت زمان و بدست آوردن حق تحصیل، بانوان این امکان را یافتند تا بخش قابل تاملی از بازار کار را در دست بگیرند. برای این که زنان بتوانند سهم به دست آورده را حفظ کرده و افزایش دهند نیازمند حمایت نهادهای قانونگذار هستند. قانون کار برای زنان را با توجه ویژه به سایر نقش‌ها و محدودیت‌های فیزیکی آنان تدوین نموده‌اند و کارفرمایان را ملزم به اجرای آن کرده‌اند. قانون کار برای خانم‌ها در ایران نیز ضوابط نسبتا مناسبی برای تسهیل شرایط زنان در نظر گرفته است. از ممنوع کردن امور و کارهای زیان‌آور گرفته تا مرخصی زایمان و غیره از جمله تمهیدات قانون کار برای خانم‌هاست. در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
شرایط عادلانه
در گذشته درآمد زنان در شرایط کاری برابر، از مردان کمتر بود. کارفرمایان با این توجیه که زنان نان‌آور خانه نیستند و یا دلایل تبعیض‌آمیز دیگر دستمزد کمتری به زنان می‌دادند. دراغلب موارد این موضوع به ضرر هر دو گروه زنان و مردان تمام می‌شد. برای پیشگیری ازین رفتارهای ناعادلانه، شرایط کار زنان در قانون کار به این صورت است که ذیل ماده ۳۸ هر گونه تبعیض در میزان دستمزد در وضعیت شغلی برابر را ممنوع کرده است. این تبعیض در تمامی موارد جنسیتی، قومیتی، مذهبی، نژادی و حتی سیاسی قدغن است.
منع زنان از کارهای سخت
شرایط کار زنان در قانون کار انجام امور سخت و پرخطر را برای زنان ممنوع کرده است. در همین راستا انتقال اشیاء بسیار سنگین برای زنان قدغن است. بیشترین وزنی که زنان مجاز به انتقال آن با دست هستند بیست کیلو می‌باشد. در همین بخش قانونگذار برای رفاه حال زنان باردار، بلند کردن و حمل بار در دوره بارداری و ده هفته بعد زایمان را ممنوع اعلام کرده است.
در صبا مشاور بخوانید: شرایط مرخصی زایمان
تمهیدات قانونی در حمایت از فرزندآوری
شرایط کار زنان در قانون کار اهمیت نقش مادری را لحاظ کرده است. چالش‌های زیادی که زنان در دوران بارداری و زایمان با آن درگیر می‌شدند باعث می‌شد اغلب شغل خود را از دست بدهند یا دچار مشکلات مالی شدید شوند، برخی نیز مصمم می‌شدند که هرگز مادر نشوند یا در ایفای نقش مادری به سختی می‌افتادند. از آنجا که نقش مادری زنان ضرورت جامعه است قانون‌گذاران مصمم شدند تا با وضع مقرراتی از مادران شاغل در این برهه از زندگی حمایت کنند. شرایط کار زنان در قانون کار تحت موارد ذیل این هدف را دنبال می‌کند:
دوران بارداری
چنانچه نوع کاری که زن بادار انجام می‌دهد سخت باشد و پزشک معتمد تامین اجتماعی تشخیص دهد این کار برای فرد باردار خطرناک است، صاحب‌کار موظف است تا پایان این دوره، کار آسان‌تری را برای وی در نظر گیرد و حق ندارد دستمزد وی را کاهش دهد. این موضوع در ماده ۷۷ قانون کار برای زنان درج شده است.
زایمان
مرخصی زایمان تا پیش از سال نود و دو ، شش ماه بود. مجلس در خرداد ۹۲ بازه زمانی آن را به نه ماه افزایش داد. مرخصی زایمان هم مانند انواع دیگر مرخصی جزء سابقه کار محسوب می‌شود و به همین دلیل هم شامل حقوق ماهیانه خواهد بود و هم از مزایا و عیدی و… بهرمند است. به موجب ماده ۷۶ زن شاغل بعد از اتمام مرخصی زایمان به کار قبلی باز خواهد گشت و با موافقت نهاد تامین اجتماعی این بازه زمانی نیز به سوابق وی اضافه خواهد شد.
مرخصی شیردهی
از آن جا که فواید شیر مادر برای نوزاد بر کسی پوشیده نیست شرایط کار زنان در قانون کار تمهیداتی فراهم کرده تا زنان بتوانند پس از بازگشت به کار فرایند شیردهی نوزاد را ادامه دهند. در همین راستا شرایط کار زنان در قانون کار به گونه‌ای است که پس از اتمام مرخصی زایمان مادران مجاز باشند یک ساعت روزانه برای شیردهی مرخصی بگیرند. این قانون کار برای خانم‌های شیرده تا دو سالگی کودک برقرار است. قانونگذار از مادران شاغل می‌خواهد کودک را در مهدکودکی نزدیک محل خدمت بگذارند تا بتوانند روزانه سه مرتبه به او شیر بدهند. کل زمان‌های شیردهی روزانه مجموعا نباید از یک ساعت بیشتر شود. در بعضی موارد که مادر شاغل بتواند با کارفرما سازش کند می‌تواند این یک ساعت را به صورت یک ساعت دیرتر در محل کار حاضر شدن و یا یک ساعت زودتر ترک کردن محل کار استفاده کند. قوانین مربوط به شیردهی ذیل ماده ۷۸ قرار گرفته‌اند و طی تبصره‌ای شرایط احداث و اداره مهدکودک و شیرخوارگاه را به سازمان بهزیستی کشور واگذار کرده است. قانون تصریح کرده که چنانچه مادر شاغل بیمه‌شده فوت کند یا به دلیل بیماری قادر به شیردهی نباشد شیر مورد نیاز تا هجده ماهگی تامین خواهد شد.
کار شبانه
شرایط کار زنان در قانون کار در سال ۱۳۳۷ محدودیت‌هایی برای کار زنان در شب قرار داده بوده؛ به این صورت که زنان فقط در کارهای خدماتی مجاز به شیفت کاری شبانه بودند و در مشاغل کارگاهی و صنعتی نباید در شیفت شب به کار گرفته می‌شدند. ولی در قانونی که در سال ۱۳۶۹ به تصویب رسید کار شبانه تنها برای نوجوانان ممنوع شد و برای زنان محدودیتی برای کار در طول شب و همچنین اضافه کاری وجود ندارد.
بازنشستگی زنان
در قانون تامین اجتماعی، ماده ۷۶ سن بازنشستگی زنان متفاوت با مردان در نظر گرفته شده است. قانون کار برای خانم‌ها در ایران سن بازنشستگی را پنجاه و پنج سال تصویب کرده است. شرایط کار زنان در قانون کار سن بازنشستگی زنان را پنج سال کمتر از مردان قرار داده است. زنان با بیست سال سابقه بیمه می‌توانند در سن پنجاه‌وپنج سالگی تقاضای بازنشستگی کنند. اگر سابقه بیمه، بین ده تا بیست سال باشد باز هم امکان بازنشستگی در سن پنجاه‌وپنج سالگی وجود دارد با این تفاوت که حقوق بازنشستگی معادل حداقل حقوق نخواهد بود و با تعداد سال‌های پرداخت حق بیمه تناسب خواهد داشت. اگر زنان با چهل و پنج سال سن، سی سال بیمه رد کرده باشند می‌توانند در همین سن بازنشست شوند و حقوق کامل را دریافت خواهند کرد. چنانچه زنان دارای سی و پنج سال سابقه بیمه باشند بدون پیش شرط سنی می‌توانند درخواست بازنشستگی کنند.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی کامل شرایط کار زنان در قانون کار پرداختیم. در صورت داشتن هرگونه سوال در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان باشیم. همچنین اگر نیاز به مشاوره قانون کار در تمامی زمینه‌های آن دارید، با مرکز صبا مشاور تماس حاصل فرمایید. امیدواریم این مطلب برای شما عزیزان سودمند واقع شده باشد.
