بیمه برای دوران بازنشستگی پس‌اندازی قابل اتکاست. بیمه خدمات بهداشتی و درمانی، مستمری بازنشستگی و بیمه از کارافتادگی از مزایایی هست که با اختیار کردن بیمه به فرد تعلق می‌گیرد. سازمان تامین اجتماعی خدمات بیمه را تحت دو عنوان بیمه اجباری و بیمه خویش فرما ارائه داده است. بیمه مشاغل آزاد مختص صاحبان و کارفرمایان مشاغل آزاد است که تحت پوشش بیمه اجباری تامین اجتماعی نیستند. در ادامه به‌طور کامل درباره‌ی بیمه‌ی مشاغل آزاد، شرایط، ثبت نام، انواع و نحوه پرداخت آن، صحبت خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.
تفاوت بیمه آزاد و اجباری چیست؟
افرادی که شامل قانون کار میشوند شامل بیمه اجباری نیز هستند. اشخاصی که در برابر گرفتن حقوق و دستمزد کار انجام میدهند باید بیمه تامین اجتماعی شوند تا در دوران کهولت از خدمات بازنشستگی برخوردار شوند. سایر افراد که کارفرما ندارند و ذیل بیمه اجباری نیستند، این امکان را دارند که از خدمات بیمه آزاد استفاده کنند.
شرایط بیمه آزاد
اشخاصی که در مشاغل آزاد خدمت می‌کنند برای اینکه تحت بیمه قرار گیرند باید شرایطی را دارا باشند:
بیشترین سن برای برخورداری از بیمه آزاد، پنجاه سال است و اگر فرد بیش از پنجاه‌و پنج سال سن داشته باشد باید برابر زمان مازاد، حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی بپردازد. اشخاصی که در گذشته سابقه بیمه ده سال و بیشتر داشته باشند نیازی به شرط سنی پنجاه سال نخواهند داشت.
انواع بیمه آزاد
بیمه آزاد یا اختیاری در سازمان تامین اجتماعی به دو صورت ارائه می‌شود: بیمه مشاغل ازاد و بیمه خویش‌فرما. ما در اینجا به گزینه اول خواهیم پرداخت.
بیمه مشاغل آزاد
کلیه اشخاصی که شغل آزاد دارند یا خود کارفرما محسوب میشوند این امکان را دارا هستند که زیر مجموعه بیمه مشاغل آزاد قرار گیرند. این بیمه اجباری نیست و فرد می‌تواند قراردادش با بیمه را در صورت تمایل لغو کند. خانم‌ها تا چهل و پنج سالگی و آقایان تا پنجاه سالگی می‌توانند تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
نحوه نام‌نویسی بیمه مشاغل آزاد
امروزه ثبت‌نام بیمه از طریق وبسایت تامین اجتماعی مهیا شده است. برای ثبت نام بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی باید به وبسایت بیمه به آدرس https://es.tamin.ir مراجعه کرد، از پنل بالای وبسایت وارد گزینه “بیمه شدگان” شده و سپس وارد”بیمه شدگان خاص/ بیمه فراگیر خانواده ایرانی” شده و “راهنمای انعقاد قرارداد بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد” انتخاب شود. فایل پی‌دی‌اف راهنما به دقت مطالعه و برای ثبت‌نام، مجددا به سایت مراجعه شود. برای ثبت‌نام باید یک خط تلفن همراه که به نام شخص متقاضی است در اختیار باشد تا برای طی مراحل نام‌نویسی از آن استفاده شود. در پایان فرایند ثبت‌نام با نام کاربری کد ملی و گذرواژه انتخابی پروفایلی برای فرد متقاضی ایجاد می‌شود. برای تحویل مدارک باید به صورت حضوری به شعبات تامین اجتماعی مراجعه گردد.
نحوه پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد چگونه است؟
برای واریز مبلغ بیمه باید هر ماه سر موعد مقرر به وبسایت تامین اجتماعی مراجعه کرده و وارد پروفایل شخصی شد. سپس از سربرگ بیمه‌شدگان گزینه پرداخت حق بیمه را انتخاب کرده و تعداد ماههایی که فرد مایل به پرداخت حق بیمه آن است را انتخاب کند، با انتخاب گزینه پرداخت به درگاه پرداخت سازمان تامین اجتماعی وارد شده و توسط کارت‌های بانکی عضو شتاب می‌توان حق بیمه را واریز کرد.
نحوه محاسبه حق بیمه مشاغل آزاد
در قانون تامین اجتماعی ماده بیست و هشت مقدار بیمه به اندازه سی درصد دستمزد بیمه‌شده است. بیمه شده که شامل قوانین اداره کار است فقط هفت درصد ازین سی درصد را پرداخت می‌کند و بیست و سه درصد باقیمانده بر عهده کارفرماست. برای افرادی که از بیمه مشاغل آزاد و اختیاری استفاده می‌کنند مقدار پرداختی حق بیمه به دستمزد افراد بستگی خواهد داشت. برای تعیین مقدار مزد بیمه‌شده‌ها قوانین به این صورت است که نباید از نصف مقداری که شورای عالی کار به عنوان حداقل دستمزد تعیین کرده کمتر باشد. برای افراد با بیش از پنج سال سابقه بیمه، متوسط دستمزد فرد در یک سال گذشته‌ی پیش از درخواست بیمه، از خود فرد سوال می‌شود و طبق انتخاب خود شخص مبلغ دستمزد مشخص می‌شود. همانطور که گفته شد این مقدار نباید کمتر از نصف حداقل حقوق اداره کار باشد. با تعیین مبلغ درامد شخص با پنج سال سابقه بیمه چیزی بین هفتاد درصد تا صددرصد دستمزد پنج سال قبل شخص، به عنوان حق بیمه باید پرداخت شود.
برای افردی که پنج سال یا کمتر سابقه بیمه دارند، خود فرد درآمدش را در بازه نصف حداقل حقوق و حداکثر حقوق تعیین می‌کند و مبلغ حق بیمه بر آن اساس محاسبه می‌شود. از آغاز سال مبلغی به دستمزد افراد شاغل اضافه می‌شود و بر این اساس حق بیمه هم زیادتر خواهد شد. این مبلغ افزایشی هر سال طبق قانون شورای عالی کار تصویب می‌شود.
انواع پرداخت حق بیمه مشاغل آزاد
مشاغل آزاد با انتخاب اینکه چند درصد از درآمد خود را به عنوان حق بیمه پرداخت کنند از شرکت بیمه تعهدات متفاوتی دریافت می‌کنند.
- بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی با نرخ دوازده درصدی شامل مستمری بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی است و مبلغ آن برای هر ماه از شش ماهه اول سال ۱۴۰۲، ششصد و پنجاه و هشت هزار تومان است. این گزینه برای افرادی مناسب است که کفالت کسی را بر عهده ندارند.
- بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی چهارده درصدی شامل مستمری بازنشستگی و فوت، قبل و بعد بازنشستگی است و مقدار آن در هر ماه از شش ماه اول سال ۱۴۰۲، هفتصد و شصت و هشت هزار تومان است. در این نوع بیمه اگر فرد پیش از بازنشستگی فوت کند به کسانی که در تکلف وی باشند مستمری داده می‌شود.
- بیمه مشاغل آزاد تامین اجتماعی با نرخ هجده درصد شامل بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت می‌باشد و مبلغ آن در هر ماه از شش ماه اولیه سال ۱۴۰۲، نهصد و هشتاد و هفت هزار تومان است. در این مورد مستمری بازنشستگی به فرد و بعد از او به بازماندگان تعلق می‌گیرد همچنین امکان استفاده از مستمری از کارافتادگی هم فراهم است.
- بیمه اختیاری با نرخ بیست و هفت درصد هم وجود دارد که شامل همه نوع مستمری به اضافه کمک هزینه تدفین و درمان(شامل پروتز و غیره) است که هزینه آن یک میلیون و چهارصد و هشتادو یک هزار تومان است.
شرایط بازنشستگی مشاغل آزاد چگونه است؟
سن بازنشستگی افراد زیر پوشش بیمه مشاغل آزاد با بیمه اجباری یکسان است. مردان بالای شصت سال و خانم‌های بالای پنجاه و پنج سال با ده سال سابقه کار می‌توانند بازنشست شوند. با داشتن سی سال سابقه کار مردان بالای پنجاه سال و خانم‌های بالای چهل سال می‌توانند درخواست بازنشستگی دهند و افرادی که سی و پنج سال سابقه حق بیمه داشته باشند بدون شرط سنی می‌توانند بازنشست شوند. میزان حقوق دریافتی در زمان بازنشستگی بستگی به نوع بیمه پرداختی خواهد داشت. مقدارآن بسته به اینکه بیمه دوازده، چهارده، هجده یا بیست‌وهفت درصدی باشد متنوع است.
بیمه تامین اجتماعی با پروانه کسب
برای افرادی که متقاضی بیمه مشاغل آزاد هستند امکانی فراهم شده است تا با پروانه کسب بیمه شوند. این امکان تحت نام بیمه جامع اصناف طراحی شده‌است. بازاریان، اصناف و سایر مشاغل مشابه می‌توانند ازین طرح بیمه‌ای و مزایای بیمه درمانی و بازنشستگی آن استفاده کنند. پیش از اجرای بیمه جامع اصناف هم این افراد می‌توانستند تحت عنوان بیمه مشاغل آزاد بیمه شوند. با تصویب بیمه جامع اصناف در سال ۱۴۰۱ امکان بیمه شدن به واسطه جواز کسب مهیا شد تا ازین طریق به اقشار کم درآمد کمک شود.
طرح به این صورت است که صنف‌هایی که درآمد کمی دارند می‌توانند با پرداخت هفده درصد حق بیمه، تحت گستره بیمه تامین اجتماعی قرار گیرند. بخش ده درصدی مانده حق بیمه را دولت متعهد به پرداخت است. یکی از نکات حائز اهمیت این است که بیمه خدمات درمانی سازمان تامین اجتماعی بسیاری از هزینه‌های درمان را شامل نمی‌شود و به همین دلیل اغلب اصناف و اتحادیه‌ها نیازمند امکانات بیمه تکمیلی هستند.
قوانین مربوط به بیمه با جواز کسب، طی بخشنامه معافیت بیمه‌ای اقشار خاص که شامل بند ز تبصره هفده هستند، به تامین اجتماعی ابلاغ شده است. این تصویب نامه هیئت وزیران در مرداد سال ۱۴۰۱ در مورد ساماندهی گروه‌های زیر پوشش بیمه و در حال دریافت کمک دولت است که البته نباید کارفرما داشته باشند. در بخشنامه معافیت بیمه‌ای تاکید شده که این دستور اداری برای گروه‌هایی است که کارفرما ندارند و از یارانه دولتی برخوردارند. در بین افراد مشمول “کارفرمایان صنفی کم درآمد” هم ذکر شده‌اند.
کارفرمای صنفی کم درآمد
شخصی که در چهارچوب قوانین نظام صنفی و با داشتن پروانه کسب در صنف خاصی فعالیت تولیدی دارد یا توزیع انجام می‌دهد و زیر پوشش هیچ کدام از صندوق‌های بازنشستگی نباشد کارفرمای صنفی محسوب می‌شود و با توجه به دهک درآمدی و جواز کسب می‌تواند از تخفیف در پرداخت حق بیمه برخوردار شود.
تعیین درصد معافیت بیمه‌ای کارفرمایان صنفی کم درآمد
اینکه هر کدام از گروه‌های هدف بیمه جامع اصناف، از چند درصد معافیت بیمه‌ای برخوردار شوند بستگی به دهک درآمدی آن‌ها دارد. بعد از این که فهرست متقاضیان به همراه اطلاعاتشان برای وزارت تعاون بخش معاونت رفاه فرستاده شد، وزارتخانه موظف است دهک درآمدی متقاضیان را تعیین کند.
مقدار حق بیمه مشمولان مطابق ماده بیست و هشت قانون تامین اجتماعی است. بعد از معین شدن دهک درآمدی بیمه‌شده‌ها توسط وزارت تعاون، اگر فرد در چهار دهک اول درآمدی باشد از بیشینه معافیت سهم حق بیمه برخوردار می‌شود. اگر بیمه‌شده در دهک درآمدی پنجم، ششم و هفتم قرار گیرد، در ازای هر دهک سه درصد معافیت بیمه کم می‌شود و دهک درآمدی هشت و بالاتر شامل معافیت حق بیمه نمی‌شوند.
تفاوت حق بیمه باقی مانده را خود شخص بیمه‌شده باید پرداخت کند و اگر این کار را در تاریخ مقرر انجام ندهد که بیمه وی قطع شود برای استفاده مجدد از معافیت بیمه باید دوباره ثبت‌نام کند و در شغل مورد نظر مشغول باشد و مجددا توسط معاونت رفاه دهک درآمدی وی مشخص شود.
اگر بیمه‌شده به دهک درآمدی خود معترض باشد رسیدگی به این اعتراض هم توسط وزارت تعاون انجام می‌شود. اعتراض‌ها نهایتا تا یک ماه بعد مورد رسیدگی قرار می‌گیرند و فرد بیمه‌شده با مراجعه به وبسایت “مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌های وزارت تعاون” می‌تواند از وضعیت اعتراض و نتیجه نهایی دهک درآمدش اطلاع پیدا کند. هر فرد نهایتا می‌تواند سالی دو مرتبه به دهک درآمدی اعلام شده اعتراض کند.
جمع‌بندی
تامین اجتماعی خدمات بیمه‌ای را به دو فرم اجباری و اختیاری ارائه می‌دهد. در حالت بیمه اختیاری، صاحبین مشاغل آزاد نیز با رعایت شرایط سنی قادر هستند خود را بیمه کنند. بیمه با مبلغ‌های مختلف می‌تواند پوشش خدماتی متفاوتی را در اختیار بیمه‌شده قرار دهد. برای حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر و کم درآمد امکان بیمه شدن کارفرمای صنفی هم فراهم شده است که فرد بتواند با داشتن جواز کسب از حمایت دولتی بیشتری در پرداخت حق بیمه استفاده کند. در این مطلب به بررسی کامل بیمه مشاغل آزاد پرداختیم. در صورت داشتن هرگونه سوال در بخش نظرات با ما در میان بگذارید یا اگر نیاز به مشاوره تامین جتماعی و قانون کار دارید، با همکاران ما در مرکز صبا مشاور تماس حاصل فرمائید.
