قانون کار مهم‌ترین قانونی به حساب می‌آید که در زمینه ساماندهی به روابط استخدامی میان کارمند و کارفرما تصویب شده است. افرادی که قراردادی را براساس قانون کار امضا می‌کنند باید با تمام شرایط آن آشنا باشند؛ شرایط قانونی اخراج کارمند یکی از مواردی بوده که دو طرف باید به آن توجه کنند. اشخاصی که قرارداد کار را امضا می‌کنند هم تحت شمول حمایت قانون کار قرار می‌گیرند و هم باید تابع قواعد و شرایط مقرر در آن باشند. دانستن شرایط قانونی اخراج کارمند رسمی و شرایط قانونی اخراج کارمند قراردادی اهمیت بسیاری دارد که هر دو طرف باید از آن اطلاع داشته باشند.
امکان اخراج کارمند رسمی و قراردادی از سوی کارفرما بر اساس قانون
هر موقعیت شغلی، براساس یک قرارداد دو طرفه بین کارمند و کارفرما ایجاد می‌شود. قانون به کارفرما این اجازه را داده که وقتی کارمند به هر دلیلی، مفاد قرارداد را اجرا نکند یا به صورت یکطرفه به سرپیچی از کارش بپردازد، اخراج کند. اخراج در سازمان‌های دولتی و خصوصی ممکن خواهد بود، اما باید در نظر داشت که قوانین آن کمی با هم متفاوت هستند. اخراج کارمند موجب فسخ قرارداد کار از سمت کارفرما خواهد شد.
قانون اخراج کارمند قراردادی
تنظیم قرارداد میان کارمند و کارفرما باید بر اساس قوانین کار و با نظارت مراجع قانونی صورت پذیرد. با انجام این کار در انتهای قرارداد حق و حقوقِ هیچ یک از طرفین نقض نخواهد شد. یک کارمند قراردادی، قرارداد مدت معین دارد؛ این قرارداد که به صورت موقتی بوده می‌تواند سه ماهه، شش ماهه یا یک‌ساله و در مواردی بیشتر از این باشد.
هر سازمان، شرکت و ارگانی در متن قرارداد شرایط قانونی اخراج کارمند قراردادی را به صورت کامل نوشته است؛ فرد با مطالعه و پذیرفتن این شرایط متوجه می‌شود که در چه صورتی و طی چه فرایندی اخراج خواهد شد. با توجه به این موضوع هر زمان کارمند در انجام هر یک از بندهای قرارداد قصور و کوتاهی داشته باشد کارفرما می‌تواند به اخراج وی بپردازد. این کار پس از تذکر و سپس ارائه یک گزارش و جلب رضایت شورای کار اسلامی صورت می‌گیرد.
تخلفات کارمند قراردادی
قرارداد کار برای کارمندان قراردادی همچون کارفرمایان ایجاد حق، وظیفه و تکلیف می‌کند. در واقع در کنار در نظر گرفتن حقوق و حمایت‌های خاصی که قانون برای کارمندان در نظر گرفته، متقابلا تکالیفی نیز برای آنان مقرر کرده است. در صورتی که فرد براساس ماده ۲۷ قانون اساسی کار تخلفی انجام دهد، کارفرما می‌تواند به صورت قانونی دست به اخراج وی بزند. این تخلفات شامل موارد مختلفی می‌شود:
- نقض آیین نامه‌های انضباطی محل کار
- ایجاد بی نظمی و اختلال در روند طبیعی کار
- ضرر و زیان به کار و کارفرما
- کاهش کمی یا کیفی تولید و خدمات
- نقض شئون اسلامی کارگاه
در صبا مشاور بخوانید: مشاوره قانون کار
قانون اخراج کارمند رسمی
کارمندان دولت به صورت رسمی در قالب قرارداد کار دائمی استخدام می‌شوند. یک کارمند رسمی می‌تواند تا سن بازنشستگی در محل کار خود به فعالیت بپردازد. اما زمانی‌که کارمندی رفتارهای خارج از قوانین و مقررات انجام دهد زمینه اخراج وی فراهم خواهد شد. البته کارفرما نمی‌تواند کارمند را تنها برای انجام تخلف جزئی اخراج کند، بلکه روند انجام تخلفات وی به صورت مداوم باید ادامه داشته باشد یا مرتکب رفتاری خاص مانند جرم شود. بنابراین باید شرایط قانونی اخراج کارمند رسمی وجود داشته باشد تا کارفرما بتواند دست به اخراج بزند. در همین راستا ماده ۲۷ قانون کار می‌گوید هر وقت کارمند در انجام وظایف محوله قصور یا کوتاهی انجام دهد یا آیین‌نامه‌های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی، نقض کند کارفرما حق اخراج دارد؛ البته در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار.
تخلفات اداری کارمند
هنگامی‌که این فرد تخلفات اداری که جنبه غیر قانونی دارد را انجام دهد کارفرما می‌تواند به صورت یک طرفه قرار داد را فسخ یا در واقع وی را اخراج کند. این تخلفات شامل موارد مختلفی است:
- رفتار و عمل خلاف شئون اداری یا شغلی
- ترک خدمت و غیبت غیر موجه به طور پیوسته
- تکرار در تأخیر یا تکرار خروج از اداره بدون کسب مجوز
- کم‌کاری، اهمال و سهل‌انگاری در انجام وظایف محوله
- سرپیچی کردن از اجرای دستورات مقامات مافوق در حدود وظایف اداری
- افشا اسرار و اسناد محرمانه اداری
- تبعیض در اجرای قوانین و مقررات در رابطه با اشخاص
- گزارش خلاف واقع در امور اداری
- گرفتن رشوه
- اختلاس و استفاده غیر مجاز از امکانات و اموال دولتی
- عدم رعایت موازین و حجاب اسلامی
- اعتیاد به مواد و خرید و فروش آن در محل کار
- تسلیم مدارک به اشخاص غیر مربوطه یا خودداری از تسلیم مدارک به اشخاص مربوطه
وظایف کارفرما در اخراج قانونی کارمند
شرایط قانونی اخراج کارمند ساده و راحت نیست. کارفرما در صورت مشاهده تخلفات کارمند برخلاف قرارداد کار ابتدا باید به او تذکر شفاهی و کتبی دهد؛ در صورتی‌که فرد نسبت به تذکرات بی توجه بود کارفرما می‌تواند قرارداد را فسخ یا به عبارتی کارمند را اخراج کند. کارفرما براساس ماده ۲۷ قانون کار وظایفی را در صورت اخراج قانونی کارمند دارد. کارفرما در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار باید ابتدا مطالبات و حقوق معوقه کارمند را به صورت کامل (پاداش سالیانه مطابق با کارکرد، باقی‌مانده مرخصی‌های استفاده نشده، مبلغ مانده مرخصی، حق السعی ایام تعلیق، حق بیمه متناسب با کارکرد و عیدی همگام با کارکرد) پرداخت کند؛ سپس به نسبت هر سال سابقه کار معادل یک ماه آخرین حقوق کارگر را به عنوان حق سنوات به وی پرداخت کرده و قرارداد کار را فسخ کند. در واحدهایی هم که فاقد شورای اسلامی کار هستند، نظر مثبت انجمن صنفی شرط خواهد بود.
نقش هیات تشخیص و هیات اختلاف کار در اخراج قانونی کارمند
چنانچه موضوع اخراج قانونی فرد با توافق حل نشد مسئله به هیات تشخیص ارجاع و در صورت عدم حل اختلاف از طریق هیات حل اختلاف رسیدگی و اقدام خواهد شد. در مدت رسیدگی مراجع حل اختلاف، قرارداد کار تعلیق خواهد بود. اگر در مرحله بدوی (هیات تشخیص اداره کار ) اختلاف کارمند و کارفرما حل نشود، پرونده جهت بررسی به هیات حل اختلاف اداره کار ارجاع داده می‌شود. به طور کلی باید گفت که اخراج قانونی کارمند توسط کارفرما به راحتی امکان‌پذیر نیست؛ بلکه نیازمند اثبات قصور و عدم رعایت ضوابط توسط کارمند است.
اطلاع از شرایط قانونی اخراج کارمند مهم است
اطلاع از شرایط قانونی اخراج کارمند برای کارفرما و کارمند مهم شمرده می‌شود. کارفرما باید بداند که حق اخراج کارمند را به صلاحدید خود و به هر دلیلی ندارد. همچنین یک کارمند علاوه بر مراقبت از حقوق خود باید به تعهدات اعلام شده در قرارداد کار خود پایبند باشد. طبق ماده ۲۷ قانون کار در صورتی که کارمند به وظایف محوله خود عمل نکند یا آیین‌نامه‌های انظباطی را نقض کند؛ پس از گرفتن تذکر و با تایید شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی به صورت قانونی اخراج خواهد شد.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی کامل شرایط قانونی اخراج کارمند پرداختیم. در صورت داشتن هرگونه سوال در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا مشاوران ما در مرکز صبا مشاور در اسرع وقت پاسخگوی شما عزیزان باشند.
- قانون اخراج کارمند قراردادی چیست؟
- وظایف کارفرما در اخراج قانونی کارمند چیست؟
- تخلفات اداری کارمند شامل چه مواردی می‌شود؟
