آشنایی با انواع قرارداد کار یکی از مهمترین مواردی است که کلیه فعالان در حوزه‌های مختلف شغلی باید نسبت به آن اقدام کنند. امروزه تنوع قراردادهای این چنینی بسیار بالا است و به همین دلیل، افراد معمولاً در این زمینه دچار سردرگمی می‌شوند.هر مدلی از قرارداد کار دارای مشخصات مختص به خود است. به همین دلیل، لازم است که به طور جداگانه آنها را مورد بررسی قرار دهیم تا افراد بتوانند شناخت کاملی نسبت به هر یک از این قراردادها به دست آورند. این همان موضوعی بوده که از اهمیت بالایی برخوردار است و هم کارفرمایان و هم کارگران باید به طور کامل نسبت به آن آگاهی داشته باشند پرسش‌های بسیار زیاد افراد در رابطه با انواع قراردادهای کار ما را بر آن داشت تا در این متن به طور کامل در مورد کلیه قراردادها کاری صحبت کنیم. اگر شما نیز در زمره افرادی قرار می‌گیرید که به اطلاعات مناسبی در این رابطه نیاز دارند، توصیه می‌کنیم که ادامه متن را از دست ندهید.
قرارداد کار چیست؟
پیش از بررسی انواع مختلف قرارداد کار باید به این موضوع بپردازیم که قراردادهای کار چه ماهیتی دارند و چرا باید از آنها استفاده کرد؟ به طور کلی میتوان گفت که قراردادهای کاری یک نوع سند رسمی به شمار می‌آیند. این اسناد مشخص‌کننده رابطه بین کارفرما و کارگر هستند. در این قراردادها مفاد مختلفی قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده وظایف طرفین قرارداد هستند.
یکی از مهمترین مواردی که باید در این قراردادها رعایت شود، مشخص شدن کلیه درخواست‌های هر دو طرف قرارداد است تا از درگیری‌ها و دعاوی آتی به طور کامل جلوگیری شود. چنانچه هر دو طرف قرارداد با مفاد مطرح شده به طور کامل موافق باشند، قرارداد امضا و اجرا میشود.
انواع قرارداد کار
امروزه قراردادهای کار را میتوان بر اساس مدت کار و همچنین نوع استخدام طبقه‌بندی کرد، البته برخی از قراردادها به صورت کاملاً جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ زیرا ماهیت هر کدام از آنها کاملاً خاص و مهم است. در بخش‌های بعدی به شناخت قراردادهای مختلف کاری می‌پردازیم.
- انواع قرارداد کار از نظر نوع استخدام (قرارداد دولتی و قرارداد خصوصی)
قراردادهای کار را بر اساس نوع استخدام به دو دسته اصلی قراردادهای دولتی و خصوصی تقسیم‌بندی می‌کنند. به طبع، قرارداد دولتی مربوط به استخدام یک فرد در مؤسسات دولتی است، حال آن که قراردادهای خصوصی بین افراد و مؤسسات و شرکت‌های خصوصی به امضا می‌رسند. مهمترین نقطه تمایز این نوع قرارداد کار، کارفرما است که می‌تواند دولت یا مؤسسات خصوصی باشد.
- انواع قرارداد کار از نظر مدت کار
قراردادهای کار را میتوان حتی از نظر مدت کار نیز به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. مهمترین قراردادها از این نظر شامل قرارداد با مدت موقت و قرارداد با مدت غیر موقت هستند. این موارد نیز ویژگی‌های خاص خود را دارند و آشنایی با آنها کاملاً ضروری است؛ چراکه ساختار این قراردادها می‌تواند تعیین‌کننده حق بیمه و همچنین میزان حقوق فرد باشد.
- قرارداد با مدت موقت
به طور مختصر میتوان گفت که قرارداد کار موقت دارای یک مدت زمان خاص جهت شروع و پایان کار است. پس از پایان قرارداد، رابطه بین کارفرما و کارگر به طور کامل به پایان می‌رسد. در واقع، به همین دلیل است که به این نوع قرارداد، قرارداد با مدت موقت گفته میشود.
- قرارداد با مدت غیر موقت
قراردادهای غیر موقت را با نام قراردادهای دائم نیز می‌شناسند. همان طور که از نام این قراردادها میتوان فهمید، هیچ تاریخ پایانی برای آنها مشخص نخواهد شد. این نوع قرارداد معمولاً در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تلاش میشود امور مختلف به صورت دائم و پیوسته انجام شود. مهمترین نکته‌ای که در این زمینه باید به آن اشاره کنیم، آن است که هیچ یک از طرفین نمی‌توانند به صورت جداگانه نسبت به فسخ قرارداد غیر موقت اقدام کنند و این امر باید به صورت کاملاً قانونی صورت بگیرد.
- قرارداد مشاوره ای
در قرارداد مشاوره‌ای یک فرد به عنوان مشاور به طرف دیگر قرارداد در حوزه‌های مختلف یاری می‌رساند. این کمک معمولاً به صورت ارائه اطلاعات مشاوره‌ای جهت انجام امور مختلف است. در این قرارداد کار، فرد مشاور به ازای ارائه دانش و علوم خود در یک حوزه خاص، حق‌الزحمه‌ای دریافت خواهد کرد.
- قرارداد کار معین
در قراردادهای معین مشخص میشود که پس از انجام یک امر خاص، کارفرما باید مبلغ خاصی را در اختیار کارگر قرار دهد. به عنوان مثال، اگر قرارداد در مورد ساخت یک دیوار است، پس از پایان ساخت دیوار قرارداد به پایان می‌رسد و باید هزینه‌های مربوطه از سوی کارفرما به کارگر پرداخت شود.
- قرارداد ساعتی
قراردادهای ساعتی در سال‌های اخیر به شدت محبوب شده‌اند. در قراردادهای ساعتی کارفرما متعهد میشود که بر اساس میزان ساعات کار انجام شده، حقوقی را در اختیار کارگر قرار دهد. در این قراردادها باید حقوق به صورت ساعتی مشخص شود تا مشکلی بین طرفین قرارداد به وجود نیاید. شایان ذکر است که برخلاف تصور عموم، قراردادهای ساعتی نیز دارای حق بیمه هستند.
- قرارداد پیمانکاری
قرارداد کار پیمانکاری را میتوان یک نوع قرارداد مشاوره‌ای دانست، با این تفاوت که در این نوع قرارداد نقش مشاور بسیار برجسته‌تر است و می‌تواند تصمیمات گسترده‌تری را بگیرد. به طبع، مفاد مربوط به این قراردادها نسبت به مواردی همچون قراردادهای ساعتی بسیار پیچیده‌تر هستند؛ زیرا باید موارد مختلفی را به صورت کامل پوشش دهند.
- قرارداد کارمزدی
یکی دیگر از انواع مهم قرارداد کار، قراردادهای کارمزدی هستند. در این نوع قراردادها میزان دستمزد افراد بر اساس میزان کار انجام شده توسط فرد و همچنین میزان زمان اختصاص یافته به آن کار اندازه‌گیری میشود. پیش از بسته شدن این نوع قراردادها معمولاً این موارد به صورت کامل مورد بررسی قرار می‌گیرند و یک تخمین کلی در مورد آنها زده میشود.
- قرارداد کارآموزی
در قراردادهای کارآموزی، کارفرما شخصی را به عنوان یک کارآموز جهت انجام امور مورد نظر خود استخدام میکند، اما فرد استخدام شده به صورت هم‌زمان مشغول یادگیری آن شغل نیز خواهد بود. در واقع، در چنین قراردادهایی هم کارفرما سود میکند و هم فرد کارآموز علاوه بر دریافت حقوق خود می‌تواند دانش خوبی در زمینه شغلی مربوطه به دست آورد. قراردادهای کارآموزی معمولاً به صورت یک ماهه الی سه ماهه بسته می‌شوند و میتوان آنها را به راحتی تمدید کرد.
- قرارداد آزمایشی
قراردادهای آزمایشی را میتوان یکی از جدیدترین انواع قراردادهای کار دانست. در این قرارداد کارفرما می‌تواند در یک بازه زمانی خاص نسبت به آزمایش کلیه توانایی‌ها فرد استخدام شده اقدام کند و از سوی دیگر، فرد استخدام شده نیز می‌تواند شرایط محیطی در محل استخدام خود را بررسی کند. قراردادهای آزمایشی باید پس از حضور فرد در شرکت مورد نظر تعیین شوند و نمی‌توان پیش از شروع فعالیت فرد نسبت به تنظیم آنها اقدام کرد.
- قرارداد بازاریابی
این نوع قرارداد کار به طور کامل مربوط به بحث بازاریابی است. در واقع، این قرارداد بین کارفرما و فرد بازاریاب بسته میشود. طبق قراردادهای بازاریابی، فرد استخدام شده موظف است تا کلیه کالاهای اعلام شده توسط کارفرما را به صورت صحیح به مشتریان مورد نظر معرفی کند.
- قرارداد خدمت مدیر عامل
احتمالاً از این امر مطلع هستید که فعالیت‌های مدیر عامل به طور کامل با فعالیت‌های سایر اعضای شرکت متفاوت است. همین امر را میتوان دلیل بر به وجود آمدن قرارداد خدمت مدیر عامل دانست. این قرارداد فقط مختص استخدام مدیر عاملان است و شرایط خاص خود را دارد و به وظایف و حوزه اختیارات آنها می‌پردازد.
- قرارداد بروکر
قرارداد بروکر قراردادی است که میتوان از آن جهت استخدام یک بروکر (broker) استفاده کرد. طی این قرارداد، شخص بروکر متعهد میشود تا بین خریدار و فروشنده اعلام شده یک رابطه تجاری را منعقد کند. این قرارداد می‌تواند با افراد حقیقی یا حقوقی بسته شود.
پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری قرارداد کار
چهار پیش نیاز اصلی جهت تعیین یک قرارداد کار وجود دارد که کاملاً ضروری هستند. این چهار پیش نیاز عبارت‌اند از:
- رضایت طرفین
- اهلیت طرفین
- معین بودن موضوع
- مشروعیت داشتن موضوع موجود در قرارداد
در صورت عدم وجود این موارد، قرارداد دارای رسمیت نیست.
نحوه نوشتن قرارداد کار
به طور کلی میتوان گفت که نحوه نوشتن قرارداد کار باید حتماً به شکلی باشد که چهار شرط گفته شده در بحث قبلی به طور کامل رعایت شوند. علاوه بر این، توجه به مواردی همچون مشخصات طرفین، عناوین شغلی و … در زمان نوشتن قرارداد کاملاً ضروری است.
آیا برای هر کاری به قرارداد نیاز داریم؟
ایجاد یک قرارداد کاری موجب میشود تا هر دو طرف قرارداد نسبت به اموری که موظف به انجام آنها هستند، به طور کامل مطلع شوند؛ بنابراین، میتوان گفت که در اکثر شرایط نیاز به تعیین یک قرارداد مناسب در زمینه‌های مختلف کاملاً حس میشود.
شرایط صحت قرارداد کار کدام اند؟
مهمترین شرط صحت قرارداد کار را میتوان رضایت طرفین دانست. تا زمانی که دو طرف قرارداد نسبت به کلیه مفاد مطرح شده در آن رضایت نداشته باشند، قرارداد موجود از رسمیت لازم برخوردار نیست و نمی‌توان در مراجع قضایی از آن استفاده کرد.
موارد لازم به ذکر در یک قراردادکار کدام اند؟
از جمله مهمترین مواردی که در قراردادهای کاری باید به صورت کامل ذکر شوند، میتوان به مواردی همچون نحوه تمدید قرارداد، نام کارفرما و کارگر، تاریخ مربوط به قرارداد و تاریخ شروع استخدام فرد، میزان حق‌الزحمه فرد، شرح تمامی وظایفی که کارگر باید نسبت به انجام آنها اقدام کند، نحوه تسویه حساب، محلی که کارگر باید در آنجا مشغول به کار شود و کلیه قوانین شرکت اشاره کرد.
دریافت سنوات در قرارداد کار معین به چه صورت خواهد بود؟
مدت زمان اکثر قراردادهای کار معین کمتر از یک سال است؛ زیرا این قراردادها معمولاً به صورت ماهانه بسته می‌شوند. به همین دلیل، در این قراردادها نمی‌توان به صورت جدی در مورد دریافت سنوات صحبت کرد. در هر صورت، اگر مدت زمان قرارداد آن قدر تمدید شود که از یک سال فراتر رود، کارفرما باید مبلغی را به عنوان حق سنوات در اختیار شخص استخدام شده بگذارد.
حسن انجام کار در قرارداد چیست؟
حسن انجام کار به آن معنا است که کارگر یا به طور کلی، فرد استخدام شده متعهد میشود تا فعالیت موجود در قرارداد را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. چنانچه مشکلی به خاطر عدم انجام این کار به وجود آید، پرداخت خسارات بر عهده فرد استخدام شده خواهد بود.
تعلیق قراردادکار چگونه است؟
تعلیق به معنی موقف کردن کلیه مفاد مطرح شده در قرارداد مربوطه است. این مورد زمانی کاربرد دارد که یکی از طرفین نسبت به انجام وظایف مورد نظر اقدام نکرده است، اما طرف مقابل نمی‌خواهد قرارداد را به طور کامل فسخ کند. تعلیق قراردادهای مختلف دارای شرایط متنوعی است و به همین دلیل، باید حتماً در از مشاوران حقوقی کمک گرفت.
شرایط فسخ قرارداد کار به چه صورت است؟
فسخ قرارداد کار در قراردادهای دائم یا غیر موقت در اختیار کارگر است. در سایر قراردادهای موجود همچون قراردادهای معین، تنها مراجع قانونی می‌توانند با توجه به درخواست‌های مطرح شده از سوی طرفین قرارداد، آن را فسخ کنند. فسخ کردن برخی از قراردادهای پیچیده همچون قرارداد خدمت مدیر عامل به همین سادگی نیست و دارای پیچیدگی‌های بسیاری زیادی است که باید به دقت بررسی شوند.
بیمه قراردادهای کار به چه صورت است؟
کلیه کارفرمایان در تمامی قراردادهای کار موظف به بیمه کردن کارمندان و کارگران خود هستند. تخلف از این امر به معنای دریافت مجازات بسیار سنگین خواهد بود. به همین دلیل، لازم است که در همان مراحل ابتدایی ثبت قرارداد نسبت به مشخص کردن وضعیت بیمه شخص استخدام شده اقدام شود. همین مورد ساده یکی از مهمترین مواردی به شمار می‌آید که بخش زیادی از دعاوی حقوقی را به خود اختصاص داده است.
سخن پایانی
امروزه امکان ثبت قراردادهای کاری مختلف در شرایط متنوع و با توجه به نیازهای کارگر و کارفرما وجود دارد. هر یک از این قراردادها دارای مشخصات خاص خود هستند که باید در زمان تعیین آنها به طور کامل مورد بررسی قرار بگیرند؛ زیرا در غیر این صورت، قرارداد رسمیت خاصی نخواهد داشت.
قرارداد کار تعیین شده باید دارای رضایت طرفین باشد. از جمله مهمترین شرایط مربوط به ثبت قرارداد میتوان به مواردی همچون اهلیت طرفین نیز اشاره کرد. در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید با کارشناسان ما در صبا مشاور تماس بگیرید. مفتخر هستیم شما را در رابطه با این موضوع بسیار مهم و حیاتی به طور کامل و حرفه‌ای یاری کنیم.
- قرارداد کار چیست؟
- پیش نیازهای اساسی و ویژگی های ضروری قرارداد کار چیست؟
- آیا برای هر کاری به قرارداد نیاز داریم؟
- موارد لازم به ذکر در یک قراردادکار کدام اند؟
- شرایط فسخ قرارداد کار به چه صورت است؟
